O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim

v

v

p

h

h

u

u

u















 

 

(31) 

bajarilgan ish: 

      

)

(

1

2

u

q

v

v

p













   

 

(32) 

keltirilgan issiqlik miqdori: 

   

1

2

h

h

q





   

 

 

 

(33) 

 

Agarda    q  kattalik  berilgan  bo‘lib,  ikkinchi  nuqtaning  parametrlari 

aniqlanishi  lozim  bo‘lsa,  nam  bug‘ning  entalpiyasini  hisoblash  formulasidan 

foydalaniladi: 

 

        

2

2

1

2

2

x

r

h

h





   

 

 

(34) 

 

Shu formuladan quruqlik darajasi x

2

 aniqlanib, u orqali qolgan parametrlar 

aniqlanadi.  

 

 

 

26-rasm. Izotermik jarayon  

 

 

hs–diagrammada nam bug‘ sohasida izoterma izobara bilan bir xil bo‘lib, u 

to‘g‘ri  chiziqdan  iborat.  O‘ta  qizigan  bug‘  sohasida  izoterma  egriligi  yuqoriga 

yo‘nalgan egri chiziqdan iborat. (26-rasm, a)  

Pv

–diagrammada nam bug‘ sohasida 

izotermik jarayon gorizontal chiziq bilan tasvirlanadi (26-rasm,b). To‘yingan bug‘ 

uchun  bu  jarayon  izobarik  jarayon  bilan  bir  xil  bo‘ladi.  O‘ta  qizdirilgan  bug‘ 

sohasida  bug‘ning  bosimi  kamayadi  va  jarayon  egriligi  abtsissa  o‘qiga  yo‘nalgan 

egri chiziq bilan tasvirlanadi.  

---

Ts–diagrammada (26-rasm, v) izotermik jarayon gorizontaldan iborat. 

Bug‘ning  ichki  energiyasining  o‘zgarishi  ideal  gazning  ichki  energiyasi 

o‘zgarishidan farq qilib  T=const  da quyidagicha bo‘ladi: 

 

        

)

(

)

(

1

1

1

2

2

2

1

2

v

p

h

v

p

h

u

u

u















 

 

(35) 

Issiqlik miqdori: 

 

         

)

(

1

2

s

s

T

q





   

 

 

(36) 

bajarilgan ish: 

 

u

q









   

 

 

(37) 

 

 

27-rasm. Adiabatik jarayon  

 

 

Adiabatik  jarayonda  s=const  bo‘lganligi  sababli,  hs  va  Ts  diagrammalarda 

adiabata ordinatalar o‘qiga parallel to‘g‘ri chiziq bilan tasvirlanadi(27-rasm a,b).  

Adiabatik  kengayishda  bug‘ning  bosimi  va  temperaturasi  kamayadi;  o‘ta 

qizigan bug‘ quruq to‘yingan bug‘ga va keyin nam to‘yingan bug‘ga aylanadi. 

s=const  bo‘lgani  uchun,  bug‘ning  oxirgi  parametrlarini  aniqlash  uchun 

bug‘ning  boshlang‘ich  va  hech  bo‘lmaganda  oxirgi  holatining  bitta  parametrini 

bilish  zarur.  Pv–diagrammada  adiabatik  jarayon  (27-  rasm,  v)  egri  chiziq  bilan 

tasvirlanadi. 

Adiabatik jarayonda bajarilgan ish quyidagi tenglamadan aniqlanadi: 

       

)

(

)

(

2

2

2

1

1

1

2

1