O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus та ’LI



Download 0,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet99/174
Sana03.01.2022
Hajmi0,64 Mb.
#316631
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   174
Bog'liq
mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi

Tormoz qurilmalari. 
Tormoz qurilmalari harakatla-
nadigan mashinalar yoki ularning qismlarini tez to‘xtatish, 
yurish tezligini sekinlatish, bir joyda qo‘zg‘almay turishini 
ta’minlash hamda ko‘tarilgan yuklarni o‘z holicha tushib 
ketishining oldini olish maqsadida ishlatiladi.  
К
o‘pgina mashina va mexanizmlarning ishchi a’zolari 
katta massaga va yuqori aylanish tezligiga egaligi sababli, 
o‘z enersiyasi hisobiga uzoq vaqt aylanishi va bu ishchilar 
uchun katta xavf keltirib chiqarishi mumkin. Shu sababli, 
ishchining jarohatlanish xavfi darajasi birinchi navbatda 
tormoz qurilmalarining ishga tushish vaqtig
а
 bog‘liq bo‘ladi.  
Kutilmagan xavfli vaziyatlar vaqtida harakatla-
nayotgan mashi-nani to‘liq to‘xtatish vaqtini quyidagicha 
aniqlashimiz mumkin:  


 
116
T
t
=t
1
+t
2
+t
3
 
bu yerda, t
1
 – operatorning xavf to‘g‘risida ma’lumot olish 
va unga reaksiya qilish vaqti, sek;  
t
2
 – tormoz qurilmalari uzatmalarida signalni ushlanish 
vaqti, sek;  
t
3
 – ishchi a’zoni tormozlashdan so‘ng to‘liq to‘xtash 
vaqti, sek.  
Reaksiya tezligi operatorning shaxsiy xususiyatlariga, 
yoshiga, tajribasiga bog‘liq bo‘lib, 0,4 sek. dan 1,5 
sekundgacha, ba’zan esa undan ham ortiq bo‘lishi mumkin.  
Tormoz uzatmalarida signalni ushlanish vaqti tormoz 
quril- masining konstruksiyasiga bog‘liq bo‘lib u tajriba 
у
o‘li bilan aniqlanadi. Ushbu miqdorni shartli ravishda 
gidravlik uzatmali tormozlar uchun-0,2 sek; mexanik 
uzatmali tormozlar uchun- 0,3 sek; pnevmatik uzatmali 
tormozlar uchun - 0,6-0,7 sek qilib qabu1 qilish mumkin.  
Xavfsizlik talablariga binoan tormozlar tormozlashning 
zaxira koeffitsiyentini (Kz) hisobga olgan holda hisoblanadi. 
Bu koeffitsiyent tormoz momentining (Mt) qarshilik 
momentiga (Mk) nisbati orqali aniqlanadi. Tormozlashning 
zaxira koeffitsiyenti qo‘1 harakatli kranlar uchun-1,5; 
mashina uzatmali kranlar uchun- 1,5...2,5 qilib qabul 
qilinadi.  
Xavfsizlikni oshirish maqsadida mumkin qadar 
tormozlanish vaqtini kamaytirish talab etiladi. Lekin 
tormozlanish vaqti qanchalik kamaysa, dinamik kuchlanish 
shunchalik oshadi va bu ayrim detallarning sinishiga 
о
lib 
kelishi mumkin.  
Harakatlanayotgan mashina va traktorlarning 
tormozlanish darajasi tormoz 
у
o‘li orqali baholanadi. 
Tormoz 
у
o‘li – bu mashinaning tormoz ishga tushirilgach 
b
о
sib o‘tgan 
у
o‘li, 
у
a’ni mashinani tormozlashdan keyin 
to‘1iq to‘xtaguncha o‘tgan 
у
o‘li orqali baholanadi. Bu 


 
117
ko‘rsatkichni qisqa holda quyidagicha aniqlash mumkin:  
L
o
 
=(t
1
 +t
2
 +0,5t
3

f
f
o
tsh
o
254
36
2
υ
υ
+
 
bu yerda, t
o
 – to‘xtash 
у
o‘li (tormoz 
у
o‘li),m;  
v
o
 – tormozlashdagi boshlang‘ich tezlik, km/s; vaqtiga 
f
e
 – tormozdan foydalanish ko
е
ffitsiy
е
nti;  
f – shinani tuproq bilan tishlashish koeffitsiyenti.  
Odatda, tormoz qurilmalari g‘ildiraklarga yoki 
uzatmalar qutisining yetaklanuvchi valiga o‘rnatilgan 
bo‘ladi. G‘ildiraklarga o‘rnatilganda ular g‘ildirak tormozi 
deb, valga o‘rnatilganda esa markaziy tormoz deb ataladi.  
Tormoz qurilmalari tormoz mexanizmi 
va 
tormoz 
yuritmalaridan iborat bo‘ladi. Tormoz mexanizmlarini 
gidravlik, pnevmatik yoki mexanik yuritmalar harakatga 
keltiradi. Avtomobillardan foydalanilganda tormozlar yaxshi 
ishlashi uchun tormoz dastagining erkin 
у
o‘li va tormoz 
kolodkalari bilan tormoz barabani orasidagi zazorlar 
rostlanadi.  

Download 0,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   174




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish