O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus та ’LI

 
6.3. Singanda, bo‘g‘imlar chiqqanda, 
рау
l
аг
 
cho‘zilganda birinchi yordam ko‘rsatish 
Sinish, chiqish yoki 
рау
cho‘zilishi singan joyning 
notabiiy holda egilishi, bug‘imning shishishi va og‘riq paydo 
bo‘lishi orqali bilinadi. Bunday hollarda birinchi navbatda 
shikastlangan kishiga tinchlik berish va shikastlangan joyga 
sovuqlik bosish kerak.
Singan yoki chiqqan qo‘l-oyoqlarga taxtakach faner 
yoki karton qo‘yib bog‘lash tavsiya etiladi. Taxtakach 
qo‘yishda uning bir uchi tos suyagidan yuqori bo‘lishi, 
ikkinchi uchi esa oyoq tovunida bo‘lishi kerak (6.1- chizma). 
Qovurg‘
а
suyagi singanda yotalganda, nafas olganda 
va hara- katlanganda og‘riq paydo bo‘ladi. Bunday vaqtda 
ko‘krak nafas chiqarish vaqtida bint bilan qattiq qilib 
bog‘lab qo‘yiladi.
Lat yegan joyga sovuqlik qo‘yib keyin artish, yod 
surtish yoki is-siq kompress qo‘yish taqiqlanadi. Chunki 
bular og‘riqni kuchaytiradi. Pay cho‘zilganda ham lat 
yeganidagidek yordamlar ko‘rsatiladi.
 

---

190
 
 
6.1-chizma. Suyak jarohatlari imibilizatsiya usullari:
а
)-qovurg‘
а
; b) - yelka; d) – qo‘l; e) - 
оуо
q. 
 
6.4. Kuyganda birinchi yordam ko‘rsatish 
Kuyish termik, kimyoviy va elektrik bo‘lishi mumkin. 
Ular og‘irlik darajasiga ko‘
га
4 
darajaga bo‘linadi:
1-darajali kuyishda teri qizarib, shishadi; 2-darajali kuyishda 
- suv pufaklari hosil bo‘ladi; 3-darajali kuyishda - teri jonsiz, 
у
a’ni sezish qobiliyatini 
у
o‘qotgan holda bo‘ladi; 4-darajali 
kuyishda - teri qorayadi, muskullar, suyaklar shikastlanadi 
va qurib qoladi.
Termik va elektrik kuyishda kuygan joyga qo‘1 
tekkizish, maz, yog‘, ichimlik sodasi surtish, yopishib 
qolgan kiyim parchasini yulib olish, hosil bo‘lgan pufaklarni 
yorish mumkin emas. Birinchi darajali kuyishda kuygan 
joyni sterillangan bog‘ich bilan bog‘lash kerak. 
Та
n
а
og‘ir 
kuyganda kuygan kishini toza choyshab bilan o‘rash, choy 
ichirish va shifokor kelguncha tinchlik berish kerak.
b 
a 
e 
d 

---

191
Agar kuygan kishining puls urishi sekinlashsa, 15–20 
tomchi valeryanka ichirish zarur. Kuygan yuzni sterillangan 
marli bilan yopib qo‘yish lozim.
К
o‘z kuyganda 1 stakan suvga 1 choy qoshiq bor 
kislotasi solib, sovuq holda ko‘zga bosish darkor.
Kimyoviy kuyish oqibati ko‘pincha kuydiruvchi 
kimyoviy moddani ta’sir etish vaqtiga bog‘liq bo‘ladi. Shu 
sababli bunday kuyishda birinchi yordam ko‘rsatishda 
dastlab ushbu modda konsentratsiyasini va ta’sirini 
susaytirish lozim. Buning uchun kislota yoki ishqor ta’sir 
etgan joy 15–20 minut toza suvda yuvilishi kerak. Agar 
kuyish kislota ta’sirida bo‘lsa, bir stakan suvga bir choy 
qoshiq ichimlik sodasi, ishqor ta’sirida bo‘lsa, bir stakan 
suvga bir choy qoshiq bor kislotasi solingan eritma bilan 
bog‘ich namlanib bog‘lanishi zarur.