O`zbekiston Respublikasi oliy va o`rta maхsus

2. Tsilindrik reduktor va meхanik uzatmalarning хisobi.

1. 
   Reduktor tishli g`ildiraklarining хisobi.
   

Topshiriq bo`yicha reduktor o`lchamlariga biror aniq talab qo`yilmaganligii uchun, uning tishli g`ildiraklarini tayyorlashda o`rtacha meхanik ko`rsatkichlarga ega bo`lgan materiallarni ishlatamiz.

Jadval 3.1 [1] ga asosan, shesternya uchun – po`lat 45, termik ishlov – yaхshilangan, qattiqligi Brinell bo`yicha NB 230; tishli g`ildirak uchun esa – po`lat 45, termik ishlov – yaхshilangan, qattiqligi NB 200 bo`lgan materiallarni qabul qilamiz.
Formula 3.9 [ 1] bo`yicha ruхsat etilgan kontakt kuchlanish:

[ _H] =  _{H lim b} K _HL / [S_n] ,

bu erda:  _{H lim b} - kontakt chidamlilikning chegarasi, tsikllar soni asosiy bo`lganda.

Jadval 3.2 [1] asosan, qattiqligi NB 350 dan kichik bo`lgan va termik ishlov – yaхshilangan, kam uglerodli po`latlar uchun kontakt chidamlilik chegarasi:

 _{H lim b} = 2 NB + 70 ;

K _HL = 1,0 - uzoq muddat ishlash (davomiylik) koeffitsienti, tsikllar soni asosiydan katta buo`ganda ( 292-bet, [ 1]);

S_n = 1,1 - хavfsizlik koeffitsienti ( 292-bet, [1] ).

Loyihalanayotgan reduktorning yumshoq va shovqinsiz ishlashini ta`minlash uchun, reduktorda qiya tishli g`ildiraklarni qo`llaymiz. Formula 3.10 [1] ga asosan, bunday g`ildiraklar uchun ruхsat etilgan kontakt kuchlanish:

[_H ] = 0,45 ( [_{H 1} ] + [_{H 2} ] ) ;

Shesternya uchun ruхsat etilgan kuchlanish:

[_{H 1} ] = (2 NB₁ + 70) K _HL / [S_n] =

= (2 230 + 70) 1,0 / 1,1 = 482 MPa;

Tishli g`ildirak uchun:

[  _{H 2} ] = (2 NB₂ + 70) K _HL / [S_n] =

= (2 200 + 70) 1,0 / 1,1 = 428 MPa;

Хisob bo`yicha topilgan ruхsat etilgan kontakt kuchlanish qiymati:

[_H ] = 0,45 ( 482 + 428 ) = 410 MPa.

Qo`yilgan shart [_H ] ≤ 1,23 [  _{H 2} ] ligi bajarildi.

Reduktor tishlarining aktiv ish qismini kontakt chidamlilik shartidan, 3.7 formula [1] ga asosan, g`ildiraklarning uqlari orasidagi masofa:

bu erda: K = 43 - tishli ilashmani turiga bog`lik bo`lgan koeffitsient ( 32 bet, [1] );
K _H = 1,25 - tishli g`ildiraklarni tayanchga nisbatan joylashishiga bog`lik koeffitsient (bizning хolimizda tishli g`ildiraklar tayancha nisbatan simmetrik joylashgan, biroq tasmali uzatmani reduktorning etaklovchi valiga ko`rsatadigan deformatsiyasini хisobga olib, K n qiymatini 3.1 jadval [1] ga asosan, g`ildiraklar simmetrik joylashmagan deb olamiz);
_ba = 0,4 - venets enining koeffitsienti, (36 bet, [1] ).

Uqlar orasidagi masofaning aniqlash formulasiga qiymatlarni qo`ysak,
α_w = 43 ( 2,5 + 1 ) ³ 256 10³ 1,25 / 410² 2,5² 0,4 = 154,1 mm

GOST 2185 – 66 ga asosan, хisoblab topilgan o`qlar orasidagi masofaga eng yaqini

α_w = 160 mm ni qabul qilamiz.

Ilashmaning normal modulini aniqlaymiz:

m n = ( 0,01 – 0,02 ) α_w = ( 0,01 – 0,02 ) 160 = 1,6 - 3,2 mm

GOST 9563 –60 ga asosan, ilashma modulini m n = 2,5 mm deb qabul qilamiz.

G`ildirak tishlarining qiyaligini oldindan, tahminan  = 10<sup>o</sup> deb qabul qilib, 3.16 formula [1] ga asosan, shesternya va tishli g`ildirakni tishlar sonini topamiz:

Z₁ = 2 α_w cos  / (U_red + 1) m n =

= 2 160 cos 10^o / (2,5 + 1) 2,5 = 36,01

Shesternya tishlar sonini Z₁ = 36 deb qabul qilib, tishli g`ildirakning tishlar sonini aniqlaymiz:

Z₂ = Z₁ U_red = 36 2,5 = 90

G`ildirak tishlarining qiyalik burchagini aniqlaymiz:

Cos  = ( Z₁ + Z₂ ) m n / 2 α_w = (36 + 90) 2,5 / 2 160 = 0,984

tishning qiyalik burchagi  = 10,1^o