O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta mahsus ta’limi vazirligi farg’ona davlat universiteti

Laboratoriya ishi № 3.1
Kimyo amaliyotida ekskursiyadan foydalanish. 
 
Ishning maqsadi:
Kimyodan ekskursiyalar, ularning ish mazmuni, tashkiliy 
yo’llari, o’tkazish va yakunlash malakasini hosil qilish. 
Kerakli jihozlar:
A3 va A4 formatli qog’ozlar, marker yoki rangli ruchkalar, 
chizg’ich, kompyuter, kolleksiyalar. 
 
EKSKURSIYA DARSI. 
Umumiy ta'lim o'rta maktabda o'quvchilarni politexnik jihatdan tayyorlash 
uchun eng muhim vositalaridan biri ishlab chiqarishlarda o'tkaziladigan 
ekskursiyalardir. Ishlab chiqarishlarda o'tkaziladigan ekskursiyalar ta'lim tarbiya 
jihatidan katta ahamiyatga ega. 

---

Ekskursiyalar nazariya bilan amaliyotni bir-biri bilan chambarchas bog'laydi. 
O'quvchilarda mehnatga bo'lgan va kasbga moyillik bor-yo'qligini aniqlashda 
yordam beradi. Ekskursiya uchun ob'yekt sifatida faqat yirik va faqat kimyoviy 
ishlab chiqarishlardan emas, balki, kimyoviy bo'lmagan kichiqroq ishlab 
chiqarishlardan ham foydalanish mumkin.
Ekskursiya o'tkaziladigan bu ishlab chiqarishlarda o'quv dasturida ko'rsatilgan 
jarayonlar bo'lishi kerak. O'tilgan va o'tiladigan o'quv materiali unda qo'llanilgan 
ko'p ko'rgazmali va kimyoviy tajribalar yordamida kimyoviy moddalar va 
kimyoviy jarayonlar sanoatda qo'llanishini faqatgina ekskursiya vaqtida 
o'quvchilarga aniq dalillar bilan tushuntirish mumkin. Ekskursiya davomida 
o'quvchilar sanoatdagi xom ashyo va undan olingan mahsulotlar, asosiy va 
qo'shimcha apparatlarning ishi va tuzilishi, texnologik jarayonlar bilan tanishib 
kimyoviy sanoat haqida aniq tushunchaga ega bo'ladi.
Bunda dars davomida ko'rilmagan ayrim tajribalarni, muhandislik 
inshootlarni o'z ko'zi bilan ko'radi. Bu ekskursiyalar davomida aniq misollarda 
xom ashyoni kompleks qayta ishlash yo'llari, qo'shimcha mahsulotlardan to'g'ri 
foydalanish hamda sanoat texnologiyasini yanada mukamallashtirish yo'llarini 
hozirgi zamon fan yutuqlari orqali tushuntirish mumkin. Ekskursiya davomida 
o'quvchilar kuchi bilan kimyodan ko'rgazmali qurollar, kollekziyalar, sxema, 
maketlar, modellar yasash, shu davr ichida ularni grafik ma'lumotini oshirish, 
apparatlarni sxemasini chizishni o'rgatish mumkin. O'quv ekskursiyalarni 
o'tkazishga tayyorgarlik ekskursiya ob’yektini tanlashdan boshlanadi. 
8 
sinfda 
ekskursiyalarning 
taxminiy 
ob'yektlari.
Mineralogiya 
va
o'lkashunoslik muzeylari. Sanoat va qishloq xo'jalik korxonalaridagi kimyo 
laboratoriyalari, dorixonalar, suv tozalash inshootlari.
9 sinfda ekskursiyalarning taxminiy ob’yektlari
. Sulfat kislota ishlab 
chiqarish, mineral o'g'itlar ishlab chiqarish zavodlari, mineral o'g'itlar omborlari, 
zement, g'isht, shisha va tandir ishlab chiqaradigan korxonalar, elektrokimyoviy 
ishlab chiqarishlar.
10-11 sinfda ekskursiyalarning taxminiy ob’yektlari
. Neftni va tabiiy gazni 
qayta ishlash korxonalari. Yog' olish va yog'larni gidrogenlash zavodi, sovun
ishlab chiqarish zavodi. Shakar ishlab chiqarish. 
Ekskursiya sinf sharoitidan tashqarida o'tkaziladigan darsdir. Ularni maktab 
ta'til kunlari o'tkazish mumkin. Yil davomida 8-9 sinflarda kamida bir marta, 10-11 
sinflarda kamida ikki marta ekskursiya darslarini o'tkazish kerak.