O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

24.1-chizma. Laffer egri chizig‘i. 

 

---

490 

Laffer  nazariyasining  haqiqatga  yaqinligi  shundaki,  soliq 

me’yorining  oshishi  yoki  tushishi  shubhasiz  kapital  qo‘yilmalar 

o‘sish  sur’atiga  to‘siq  bo‘luvchi  yoki  aksincha  rag‘batlantiruvchi 

ta’sir  ko‘rsatadi.  Ammo,  umuman  bozor  iqtisodiyoti  sharoitida 

investitsiyalarga  soliq  stavkasidan  tashqari  ko‘plab  omillar  ta’sir 

ko‘rsatadi. Bu omillar ichida muhim o‘rinni siklning xususiyatlari, u 

yoki bu korxona mahsulotiga talab va taklif nisbati, ular foydasining 

darajasi egallaydi.  

Soliq  tizimini  isloh  qilishga  asos  qilib  olingan  asosiy  tamoyil-

korxonalar  zimmasidagi  soliq  yukini  kamaytirishdir.  Bu  ularning 

o‘z  mablag‘larini  ishlab  chiqarishini  rivojlantirish,  texnika  bilan 

qayta  qurollantirish  va  aylanma  mablag‘larni  to‘ldirishga  sarflash 

imkoniyatini beradi 

 Кorxonalar  zimmasidagi  soliq  yukini  kamaytirishda  daromad 

solig‘idan  foydadan  undirilgan  soliqqa  o‘tish  ko‘zda  tutiladiki,  bu 

ishlab  chiqarish  va  tadbirkorlik  faoliyatini  rag‘batlantirish  imko-

niyatini  beradi.  Foydaning  ishlab  chiqarishni  kengaytirishga 

qaratilgan  umumiy  miqdori  ko‘payishi  bilan  birga,  ayni  vaqtda 

ishlovchilar  ish  haqini  oshirish  imkoniyati  ham  yaratiladi.  Natijada 

faol mehnatni rag‘batlantiruvchi iqtisodiy muhit qaror topadi. 

Кorxonalar  zimmasidagi  soliq  yukini  yengillashtirishga 

erishishda  qo‘shilgan  qiymatdan  olinadigan  soliq  stavkasini 

kamaytirishga  ham  e’tibor  qaratiladi.  “Soliq  yukini  kamaytirish  va 

soliqqa  tortish  tizimini  soddalashtirish  yo‘lini  davom  etish,  soliq 

ma’muriyatchiligini takomillashtirish va rag‘batlantirishning tegishli 

choralarini kengaytirish”

121

 imkonini ham beradi. 

Respublikada soliq tizimini isloh qilishda uning tarkibini tubdan 

o‘zgartirish, resurslar, mol-mulk solig‘ining rolini oshirish, jismoniy 

shaxslardan  soliq  undirishning  progressiv  tizimini  joriy  etish 

vazifasi qo‘yiladi. 

Tabiiy resurslarni qayta tiklash imkoniyatini yaratish va ulardan 

ehtiyotkorona foydalanish maqsadini amalga oshirish uchun yer osti 

boyliklari,  suv  va  qayta  tiklanmaydigan  boshqa  resurslarga  to‘lov 

o‘rnatish soliq siyosatining navbatdagi yo‘nalishidir. 

                                                           

121

 2017-2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha 

Harakatlar strategiyasi. www.lex.uz. 

 

---

491 

Respublika  ahamiya-

tiga  ega  bo‘lgan  soliqlar 

bilan  mahalliy  soliqlar 

o‘rtasida  aniq  chegarani 

belgilash  soliq  tizimini 

takomillashtirishning  eng 

muhim yo‘nalishidir. 

Bunda  davlat  budjeti 

daromadining  katta  qis-

mini  joylarga  berish,  mahalliy  budjetlarni  mustahkamlashga  asosiy 

e’tibor qaratiladi. 

Davlat budjeti mutanosibligini kuchaytirish maqsadida, soliq ti-

zimini  takomillashtirish  bilan  bir  qatorda,  korxonalarning  moliya 

intizomini  mustahkamlash,  to‘lov  majburiyatlarini  bir  me’yorga 

keltirish,  qarzlarning  salbiy  oqibatini  tugatish  muhim  ahamiyatga 

ega bo‘ladi.