O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

21.1-chizma. Real mahsulot o‘sishini aniqlab beruvchi omillar. 

 

Respublika  oldida  texnika  taraqqiyoti  sohasidagi  asosiy  vazifa, 

ishlab  chiqarishga  yangi  texnika  va  texnologiyani  qo‘llash,  ishlab 

chiqarishni tashkil qilish va boshqarishning yangi usul va shakllarini 

joriy qilish hisoblanadi. 

Mehnat unumdorligining o‘sishini aniqlab beruvchi muhim omil 

har bir ishlovchiga to‘g‘ri keluvchi asosiy kapital hajmi hisoblanadi. 

Ma’lum  vaqt  ichida,  kapitalning  hajmi  mutlaq  ko‘payishi  mumkin, 

ammo ishchi kuchi soni tezroq o‘ssa, mehnat unumdorligi pasayadi, 

chunki  har  bir  xodimning  asosiy  kapital  bilan  qurollanganlik 

darajasi kamayadi. 

Ta’lim va malakali tayyorgarlik, mehnat unumdorligini oshiradi 

va natijada ancha yuqori ish haqiga ega bo‘lish imkoniyatini beradi. 

Inson  kapitaliga  investitsiyalar  qo‘yish  mehnat  unumdorligini 

oshirishning muhim vositasi hisoblanadi. O‘z-o‘zidan aniqki, ishchi 

kuchi  sifatining  eng  oddiy  ko‘rsatkichi  ta’lim  darajasi  hisoblanadi. 

Hozirgi  davrda  respublikamiz  iqtisodiyotida  band  bo‘lganlarning 

30% ga yaqini oliy va o‘rta maxsus ta’limga ega. Lekin oliy va yoki 

o‘rta maxsus ta’limga ega bo‘lganlar, aniq sohalardagi ko‘nikmalari 

darajasi  bo‘yicha  boshqa  rivojlangan  mamlakatlardagilardan 

Resurs sarflari 

1. Texnika taraqqiyoti 

2. Кapital qo‘yilmalar hajmi. 

3. Ta’lim va malakaviy tayyorgarlik. 

4.  Resurslarni  joylashtirish  samarador-

ligi. 

5. Boshqa omillar 

 

1. Band bo‘lganlar soni  

2. Ishlagan kishi soatlarining 

o‘rtacha miqdori 

 

Resurslar (mehnat) 

unumdorligi 

 

 

Ishlab 

chiqarishning 

---

397 

birmuncha  orqada  va  ko‘pchiligi  ta’lim  olgan  sohasi  bo‘yicha 

faoliyat  turida  band  emas.  Shu  sababli,  keyingi  yillarda  respub-

likamiz  ta’lim  tizimida  ta’lim  va  tarbiya  berishning  progressiv 

tizimlari joriy qilinmoqda. Shu orqali kadrlar tayyorlashning milliy 

dasturida  qo‘yilgan  vazifalarni  amalga  oshirishda  ijobiy  natijalarga 

erishib  boriladi.  Iqtisodiy  o‘sish  mamlakatning  ishlab  chiqarish 

imkoniyatlari darajasiga ham bog‘liq.  

    Tabiiy,  mehnat  resurslari  va  asosiy  kaptalning  mavjud  dara-

jasida  ishlab  chiqariladigan  turli-tuman  mahsulotlar  miqdorining 

o‘zgarishini ishlab chiqarish imkoniyatlari egri chizig‘ida ifodalash 

mumkin. 

 

                                    Iqtisodiy o‘sish  

                                    va ishlab chiqarish 

                                    imkoniyatlari 

                                    egri chizig‘ida 

              

     Iste’mol tovarlari 

 

AQSHlik  iqtisodchi  E.Denison  har  xil  (ekstensiv  va  intensiv) 

omillarning iqtisodiy o‘sishga miqdoriy ta’sirini aniqlashga harakat 

qiladi.