O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

 

XVIII bob. YALPI TALAB VA YALPI TAКLIF 

 

1.  Yalpi  talab  tushunchasi  va  uning  hajmiga  ta’sir  qiluvchi 

omillar. 

2.  Yalpi  taklif  tushunchasi.  Yalpi  taklif  tarkibi  va  unga 

ta’sir qiluvchi omillar. 

3.  Yalpi  talab  va  taklif  o‘rtasidagi  muvozanatlik  hamda 

uning o‘zgarishi. 

4. Yalpi talab va yalpi taklif modellari. 

 

1. Yalpi talab tushunchasi va uning hajmiga ta’sir qiluvchi 

omillar 

 

Narx darajasi va milliy ishlab chiqarish real hajmini birlashtirish 

ularning  yalpi  jamlanmasini  (agregati)ni  anglatadi.  Yalpi  talab  va 

yalpi taklif, shunday kursatkichlardan hisoblanadi. 

Yalpi talab ‒ bu barcha iste’molchilar, (uy xo‘jaliklari, korxona-

lar  davlat  va  chet  elliklar)  narxlarning  o‘rtacha  darajasida  sotib 

olishi  mumkin  bo‘lgan  tovarlar  va  xizmatlarning  umumiy  hajmini 

yoki milliy iqtisodiyotdagi yalpi sarflar miqdorini bildiradi. Boshqa 

sharoitlar  o‘zgarmay  qolganda,  narx  darajasi  qancha  past  bo‘lsa, 

iste’molchilar  (mamlakat  ichidagi  hamda  chet  eldagi)  milliy  ishlab 

chiqarish  real  hajmining  shuncha  katta  qismini  va  aksincha,  narx 

darajasi  qancha  yuqori  bo‘lsa,  shuncha  kam  qismini  sotib  oladi. 

Shunday  qilib,  narx  darajasining  oshishi,  boshqa  sharoitlar  o‘zgar-

may  qolganda  yalpi  talab  hajmining  kamayishiga  sabab  bo‘ladi. 

Aksincha, narx darajasining pasayishi yalpi talabning oshishiga olib 

keladi.  Yalpi  talabga  narxdan  tashqari  ta’sir  qiluvchi  omillarning 

o‘zgarishi ham yalpi talab hajmining o‘zgarishiga olib keladi. 

Narx  darajasi  va  talab  bildirgan  milliy  ishlab  chiqarish  hajmi 

o‘rtasidagi bu teskari bog‘liqlik 18.1-chizmada aniq ifodalangan. 

 

 

 

---

344