O`ziag`dargich karer avtomobillariga TXK. Tog`-metallurgiya sanoatida, karerlarda, kop-
mir va ruda konlarida asosan «BelAZ-540A» (27 tonnali), «BelAZ-548A» (40 tonnali), «BelAZ-
549A» (75 tonnali), «BelAZ-7519» (110 tonnali) avtomobillari hamda o`ta og`ir yuk koptaruvchi
(75-200 t) «Kater‘iller 754», «Yuklid 200» avtomobillari ishlatiladi. Bu avtomobillar 4x4 formula
bilan ishlovchi hamda kichik bazali avtomobillardir.
Avtomobillarning yumshoq yurishi uchun ularda pnevmogidravlik osmalar GM‘. Tormoz
sekinlatgi,ch takomillashgan ag`darish tizimlari ishlatiladi. Ishlash sharoitlarining avtomobillar
Ekspluatatsiyasiga ta`siri 3 guruhga bo`lib o`rganiladi:
- transport sharoiti.
- yo`l sharoiti.
- iqlim sharoiti.
Transport sharoitlariga ish hajmi, yuklarning turi, yuklash va tushirish sharoitlari. avto-
mobilni ishlatish tartibi va boshqalar kiradi.
Yo`l sharoitlari esa o`z ichiga yo`l qoplamining turi va tasnifi, yo`l, ko‘prik va qurilmalarning
chidamliligi. yo`l loyihasi va profili, yurish qismining holati va boshqalarini oladi.
Iqlim sharoitiga havoning issiqligi. quyosh nurining ta`siri, havoning namligi, bosim, su-
vning qattiqligi va havoning iflosligi (changliligi) kiradi.
YUqorida kcltirilgan koprsatgichiar o`ziog`dargich karer avtomobillariga TXK va
ta`mirlash tartibiga ta`sir koprsatadi. Nizomda keltirilishicha, 1-TXK va 2-TXK ning davriligiga
to`rtta koprsatgich ta`si r qiladi: yuk tashish masofasi (km), qiyalikka koptarilish uzunligi va bur-
chagi, yo`l qoplamasining turi, shu jumladan 1-TXK va 2-TXK ning ish hajmiga ATK dagi
avtomobillar soni ham ta`sir etadi.
JT ning i s h hajmiga esa, i ql i m zonasi, ATK dagi avtomobillar soni, avtomobillarning yo-
shi va yuqoridagi to`rtta koprsatk ich t a ` s i r koprsatadi. Avtosa-
mosvallarning g`ildiraklarini JT ish hajmiga esa, yuk tashish masofasi, qiyalik uzunligi va burchagi,
tog` jinsining qattiqligi va ishlov berilgan yo`l qoplamasining turi ta`sir qiladi.
Karer o`ziog`dargich avtomobillariga TXK va JT ni tashkil qilishning quyidagi uslullaridan
foydalaniladi:
kom‘leks usul - bunda ishchilar o`zlariga biriktirilgan o`ziag`dargich avtomobillar
bo`yicha hamma ishlarni bajaradilar.
texnologik usul - bunda ishchilar birlamchi guruhlarga birlashib, har bir guruh faqat ayrim
ishlarni
bajaradilar
(misol:
TX,
JT,
g`ildiraklar
bo`yicha
ishlar,
payvandlash va boshqalar).
v) texnologik-detallar usuli - bunda birlamchi guruhlar ayrim agregat va birikmalar
bo`yicha hamma ishlami bajaradi (misol: boshqaruv qismi (ml), yonilg`i ta`minlash qismi va h.k.).
Kom‘leks usulda ishni tashkil qilish o`ziog`dargichlar soni 50 gacha bo`lganda yaxshi natija
beradi, texnologik usul esa 50 dan ko‘p bo`lganda qo`llaniladi. Texnologik-detal usuli shaxsiy javobgar-
lik yuqori va tayyorgarlik ishlari hajmini kamaytirish imkoni bo`lgani uchun, maxsus joy va
bo`lim talab qilinishiga qaramay, avtosamosvallar 100 tadan ortiq bo`lganda qo`llash katta sama-
ra berishi mumkin.
27 va 40 t li o`ziog`dargichlar uchun kom‘leks usulda 1-TXK va 2-TXK ishlari, nosoz detal-
larni almashtirish universal ish joylarida tashkil qilinadi. Texnologik usulda 1-TXK oqimli qatorda, 2-
TXK ishlari nosoz detal va agregatlarni almashtirish berk universal ishchi postda bajariladi.
Texnologik-detal usulini tashkil qilishda esa 2-TXK ish hajmi nosoz detal, agregatlami almashtirish
ish hajmi bilan asosiy agregat va birikmalar guruhlariga bo`linadi (dvigatel, GM‘ va h.k.) va ixti-
soslashtirilgan ish bo`limlarida bajariladi. TXK va JT ning hamma usullarida ham yuvish-tozalash,
shina va payvandlash ish joylari alohida tashkil qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |