O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

Tayanch tushunchalar 

 

---

302 

Ishlab  chiqarish  xarajatlari  –  mahsulot  ishlab  chiqarish  va 

iste’molchilarga  yetkazib  berishga  qilinadigan  barcha  iqtisodiy 

resurs sarflari. 

Ichki  xarajatlar  –  korxonaning  o‘ziga  tegishli  bo‘lgan 

resurslardan foydalanish natijasida vujudga keladigan xarajatlar. 

Tashqi  xarajatlar  –  tashqaridan  jalb  qilingan  resurslarga 

to‘lovlarni amalga oshirishga qilingan xarajatlar. 

Doimiy  xarajat  –  ishlab  chiqarish  hajmi  o‘zgarishi  ta’sir 

etmaydigan,  uning  har  qanday  hatto  “nol”inchi  darajasida  ham 

mavjud bo‘ladigan xarajatlar. 

O‘zgaruvchi  xarajat  –  ishlab  chiqarish  hajmining  o‘zgarishiga 

mutanosib o‘zgaradigan xarajatlar. 

O‘rtacha  xarajatlar  –  mahsulot  birligiga  to‘g‘ri  keladigan 

xarajatlar. 

Qo‘shimcha  xarajatlar  –  mahsulotning  navbatdagi  qo‘shimcha 

birligini ishlab chiqarishga qilinadigan xarajatlar. 

To‘g‘ri  xarajatlar  –  mahsulot  tannarxiga  bevosita  qo‘shilib, 

uning tarkibiga kiradigan xarajatlar. 

Egri  xarajat  –  mahsulot  tannarxiga  ustama  bo‘lib,  narxda  aks 

etadigan xarajatlar. 

Iqtisodiy  yoki  sof  foyda  –  yalpi  pul  tushumidan  barcha 

xarajatlar chiqarib tashlangandan keyin qolgan qismi.  

Transaksion  xarajatlar  –  ishlab  chiqarish  bilan  emas,  balki  ana 

shu ishlab chiqarishni boshlash uchun zarur bo‘lgan xarajatlar. 

Foyda  normasi  –  foyda  massasining  ishlab  chiqarish  xarajat-

lariga bo‘lgan nisbatining foizdagi ifodasi.