O`zbEkistоn Rеspublikаsi Оliy vа O`rtа mахsus tа`lim vаzirligi

4.2-rаsm. Natriy kationitli filtrlarning konstruksiyasi:
1 - korpus; 2, 3 - yuqori va pastki taqsimlash tizimlari; 4 - toza-
lanadigan suvni keltirish; 5 - regeneratsiya eritrnasini keltirish; 6 -filtrat chiqishi; 7- yuvadigan suvni chiqarish; 8 - ionitni yayratish
uchun suv berish.



4.4. Suvni vodorod-kationli filtrlar yordamida yumshatish
Suv tozaiash inshootlarida H-kationitli filtrlar ham Na-kationitli filtrlar kabi suvni yumshatish, ya'ni tarkibidagi Ca, Mg hamda Na kationitlaridan tozalash uchun ishlatiladi.
Suvni H-kationitlash natijasida suv tarkibidagi Ca, Mg va Na kationlarining konsentratsiyasi kamayishi bilan suvning umumiy ishqoriyligi va tuz miqdori ham kamayadi. Ammo kislotalik xususiyati ortadi.
Suv tozalash sohasida H-kationitli suvning kislotalik xususiyatini kamaytirish, Na-kationitli suv bilan aralash-tirish yoki anionitli filtrlarda yuqori darajada tuzsizlantirish yo`li bilan amalga oshiriladi.
H-kationitli filtrlar filtrat kislotaligi kamayishi yoki filtratga Ca yoki Na kationlaridan biri o`ta boshlashi bilan regeneratsiyalash uchun to`xtatiladi, «holdan toygan» H-kationitlarning ishchi ion almashtirisli qobiliyatini qayta tikfash uchun regeneratsiya reagenti sifatida H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> yoki HCl kislotaning suyultirilgan eritmasi ishlatiladi. Ularni regeneratsiyalashda yayratish, regeneratsiya eritmasini filtrdan o`tkazish va kationitlarni yuvish jarayonlari Na-kationitli filtrdagi kabi amalga oshiriladi.
Ketma-ket ulangan H~Na-kationit filtrlar rasmda ko`rsatilgan.
Dastlabki suv H-kationitli filtrga tushib Ca va Mg kationlar o`rnini vodorod kationi bilan to`ldiradi va natija-da CO<sub>2</sub> va mineral kislota eritmasi hosil bo`ladi. Undan keyin suv dekarbonizatorga yuboriladi va suv tarkibidagi CO₂ning bir qismi chiqarib yuboriladi. Suv oraliq bak orqali nasos yordamida Na-kationitli filtrga uzatiladi. Filtrda suv qo`shimcha yumshatiladi. Vodorod-kationitli filtrni regeneratsiya qilish uchun 1,0—1,5% H oltingugurt kislotasining eritmasi ishlatiladi.