O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta mahsus talim vazirligi

11.3 Investitsion loyihalarining samaradorligini baholashning metodologik asoslari
1) Sof diskontlangan daromad (SDD) - butun xisobot davri uchun joriy samaralar yigindisining boshlangich kadamga keltirilgan miqdori yoki integral natijalarning integral xarajatlardan oshib ketishi. U kuyidagi formula asosida
xisoblanadi:
,
bu erda
N_t– xisob-kitoblarning t- kadamida erishiluvchi natijalar;
X_t– xuddi shu kadamda amalga oshiriluvchi xarajatlar;
T – xisob-kitoblarning vaqt muddati;
E - diskont normasi.
SHu bilan birga qoplanish muddati loyihaning daromadliligi ko’rsatkichi xisoblanmaydi. SHu sababli amaliyotda investitsiyalar birlamchi kapital (kuyilma)ga nisbatan daromadlilik kursatkichi orqali ko’rib chiqiladi xamda quyidagi formula asosida hisoblanadi:
,
bu erda:
D_u– investitsiyalar daromadi, % da;
M_n – soliklar tulangandan sung kolgan foyda, so‘m;
K - investitsiyalar (boshlang‘ich).
U yoki bu investitsion loyihani tanlash tugrisida qaror qabul qilishda korxonalar quyidagi savollarga javob berishi lozim:

• 
  ishlab chiqarishdagi bugungi xolat kancha davom etishi mumkin va bozorda mahsulotga (ish, xizmatga) bulgan talab qanday;
  
• 
  kapital kiritish uchun imkoniyatlar qanday;
  
• 
  raqobatchilik faoliyati qanday;
  
• 
  qanday muvaffaqiyat omillari mavjud;
  
• 
  yangi bozorga kirish uchun qanday imkoniyatlar mavjud.
  

11.4. Samaradorlikni aniqlovchi ko‘rsatkichlar
Xo‘jalik samaradorligini baholash, korxonada foydalaniladigan resurs turlari bo‘yicha amalga oshirilishi va miqdor jixatidan o‘lchanishi mumkin. Masalan: ish kuchidan foydalanish samaradorligini mehnat unumdorligi va mahsulotning mehnat sig‘imi ko‘rsatkichlari yordamida baholash mumkin.
Mehnat unumdorligi-inson mehnatining muayyan vaqt ichida ozmi - ko‘pmi mahsulot ishlab chiqarish qobiliyatidir.
,
bu erda
M_u – mehnat unumorligi;
Q - mahsulot xajmi qiymat ko‘rinishida;
I_s - ishchilar soni.