O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta mahsus talim vazirligi

Nazorat savollari
1. Mahsulotlar narxi deganda nimani tushunasiz? Narxga ta'sir qiluvchi omillar.
2. Narxning asosiy funktsiyalari nimalardan iborat?
3. Korxonaning ulgurji narxi, korxonaning sotish narxi, chakana narx qanday belgilanadi?
4. Narxlarni shakllantirishda qo'llaniladigan asosiy usullar qaysilar?


10-Bob. ENERGETIKA KORXONALARI FAOLIYATING MOLIYAVIY NATIJALARI


10.1.Korxona daromadlari
Xar bir korxona o’z faoliyatini olib borishidan maqsad bu –foyda olishdir.
Daromadlar – bu sub’ektning xo’jalik faoliyati natijasida, ijara haqi, foizlar, litsenziya to’lovlari va dividentlar shaklida daromad keltiradigan faoliyat, yani tovarlarning sotilishi, xizmatlarning ko’rsatilishi yoki boshqa shaxslarning xo’jalik sub’ektining resurslaridan foydalanishi natijasida aktivlarning kelib tushishi yoki majburiyatlarning kamayishi orqali ro’y beradigan iqtisodiy resurslarning ko’payishidir.
Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobotda daromadlar, xarajatlar, foyda va zararlar xo’jalik yurutuvchi sub’ektlarning quyidagi faoliyat sohalari bo’yicha aks ettiriladi.

• 
  asosiy faoliyat;
  
• 
  investitsion faoliyat;
  
• 
  moliyaviy faoliyat.
  

Asosiy faoliyatdan olingan daromadlar deganda korxona ustavida belgilangan asosiy faoliyatdan olingan daromadlar tushuniladi (mahsulot ishlab chiqarish, sotish).
Asosiy bo’lmagan faoliyatdan olingan daromadlar deganda bevosita asosiy faoliyatga taaluqli bo’lmagan faoliyat turlaridan olingan daromadlar tushuniladi. Bu daromadlar moliyaviy faoliyatdan olingan daromadlar va favqulotdagi daromadlarga bo’linadi.
Moliyaviy faoliyatdan olingan daromadlar deganda qimmatli qog’ozlar, valyuta operatsiyalari, kredit va qarzlarni berishdan olingan daromadlar tushuniladi.
Favqulotda daromadlar deganda yuz berishi xarakteriga ega bo’lmagan, kutilmagan tasodifiy va hodisalardan olingan daromadlar tushuniladi. (tabiiy ofatlar, revolyutsion o’zgarishlar, davlat qonunlarini o’zgarishi).