O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti

Turistlarga xizmat ko‘rsatish jarayonidagi talablarni loyihalashtirish
Turistlarga xizmat ko‘rsatish jarayonidagi talablarni batafsil ko‘rsatuvchi hujjatlarga quyidagi elementlar kiritilishi lozim:

• 
  turistlarga xizmat ko‘rsatish jarayoni, shakli va usullarini bayon etish;
  
• 
  turistlarga xizmat ko‘rsatish jarayoni tavsifining ahamiyati;
  
• 
  foydalaniladigan vositalar turi, miqdori va xizmat qilish imkoniyatlariga ega bo‘lgan talablar;
  
• 
  zarur xodimlar miqdori va ularning professional tayyorgarlik darajasi;
  
• 
  xizmat va mahsulotlar yetkazishning kelishilgan ta’minoti;
  
• 
  kafolatlar;
  
• 
  zarur kelushuvlar (rekreatsion resurs egalari, sanitar epimidemiologik organlar va yong‘in nazorati, davlat avtoinspeksiyasi va h.k.).
  

Alohida turdagi turistik xizmatlar loyihalashtirilishi qanday kechishini misol orqali ko‘rib chiqamiz. Masalan: «Chimyon tog‘lari» turistik firmasiga Chimyon – Bildirsoy rekreatsion hududi bo‘ylab turistik sayohat xizmatini loyihalashtirishga kirishildi. Bu ikki bosqichda amalga oshiriladi.

1. 
   Turistlarga xizmat ko‘rsatish dasturiga muvofiq har bitta turdagi xizmatlarni loyihalashtirish.
   
2. 
   Xizmatlarni to‘laligicha loyihalashtirish.
   

Firma tomonidan amalga oshiriladigan turni loyihalashtirish korxona imkoniyatlarining turistlar talabiga mos kelishini ko‘zda tutadi.
Bu yerda aholining ehtiyojlari va to‘lovga qodir talablarini o‘rganish asosida tuzilgan xizmatlarning qisqa bayonini kiritish qabul qilingan. Masalan, Toshkent aholisining Toshkent viloyati Chimyon - Bildirsoy rekreatsion hududidagi turistik sayohatlar turi, shakllari va imkoniyatlari. Xizmat ko‘rsatish dasturini ishlab chiqish quyidagilarni aniqlashni o‘z ichiga oladi:

• 
  marshrutni aniqlash, ya’ni kilometrdagi masofa (5, 10, 20 km va h.k.) va qanday joydaligini (past – baland, tog‘li, suvli, o‘rmonli va h.k.);
  
• 
  turistik korxonalar ro‘yxatini - xizmatlar ijro etuvchi (mehmonxonalar, transport tashkiloti, restoran, ekskursiya byurosi, ijara punkti);
  
• 
  har bir xizmat ko‘rsatuvchi tomonidan turni taqdim etish vaqti (ish vaqti, mavsum);
  
• 
  ekskursiya tarkibi va diqqatga sazovor ob’ektlar (ya’ni guruhning ixtisoslashuvi va ornitologik, tarixiy, ekologik, yo‘lda uchraydigan tabiiy va tarixiy joylar);
  
• 
  turistik safar va sayohatlar ro‘yxati (muhitga to‘g‘ri keladigan yuklamani hisobga olgan holda mavsumda qancha sayohat uyushtirish mumkinligi);
  
• 
  bo‘sh vaqtda o‘tkaziladigan tadbirlar majmuasi(diskoteka, o‘yin zallari va boshqalar);
  
• 
  har bir marshrut punktida turish davomiyligi (ya’ni, turistlar necha soat/ kun dam olish joylarida to‘xtaydilar);
  
• 
  sayohatda qatnashayotgan turistlar soni (aniqlangan guruhlar hajmi);
  
• 
  marshrut ichidagi tashishlar uchun transport turlari (mashina, vertolyot, otlar, velosiped);
  
• 
  turizm bo‘yicha instruktor-metodist ekskursavodlar, gid-tarjimonlar, boshqa xizmat ko‘rsatuvchi xodimlarga va ularni qo‘shimcha tayyorlashga bo‘lgan talab;
  
• 
  reklama, informatsion va kartografik materiallar shakllari va tayyorlanishi, turistik putyovkadagi informatsion varaqalar uchun sayohat bayoni.
  

Buning natijasida «Chimyon tog‘larining» quyidagi texnologik hujjatlari tuziladi:

• 
  turistik sayohatning texnologik haritasi;
  
• 
  turistik korxonaning grafik yuklamasi;
  
• 
  iste’molchiga taqdim etiluvchi turistik putyovkaga axborot varaqa;
  
• 
  «turistik safar» xizmat loyihasi;
  
• 
  turistik safar joyi va marshrutining ekspeditsion tekshiruvini o‘tkazish;
  
• 
  turistik manzillar va turistik safar trassasidagi turar joylarni joylashtirish va jihozlash loyihasini tayyorlash;
  
• 
  zaruriy miqdordagi turistik inventar asboblar va transport vositalarining hisobi;
  
• 
  turizm bo‘yicha instruktor-metodistlar, boshqa xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar va ularni tayyorlashni tashkillashtirishga bo‘lgan ehtiyojni aniqlash;
  
• 
  reklama-axborot materiallarini safar trassasi bayoni bilan tayyorlash;
  
• 
  xavfsizlik bo‘yicha xizmat choralarini aniqlash.
  

Safar trassasini ishlab chiqish, qulay tabiiy sharoitli hududlar bo‘yicha amalga oshirilishi kerak. Bu hududlar amaldagi normativ hujjatlarda belgilangan ekologik va sanitar – gigiyenik talablarga mos kelishi zarur, shuningdek, aniq turdagi turizm rivojlanishining real imkoniyatlari hisobga olinadi. Turistik marshrutini ekspeditsion tekshirishini o‘tkazish haqidagi hisoboti va trassadagi xizmat ko‘rsatish bo‘yicha berilgan turistlar istaklarini ijtimoiy o‘rganish bo‘yicha materiallar loyihalashtirishning hujjatli asosi hisoblanadi.