O‘zbеkistоn rеspublikasi оliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligi urganch davlat univеrsitеti

Nazorat savollari
1.Fermentlar (enzimlar)-nima?
2. Fermentlar manbai asosan nimalar? 3.Fermentlarni xalq xo’jaligidagi ahamiyati qanday?
4- AMALIY MASHG’ULOT.
Amilaza fermenti aktivligini aniqlash usullarini o’rganish.
Ishning maqsadi – Amilaza fermentlarini ajratib olish. α – amilaza fermentining dekstirlanish va bu jarayonga ta’sir kiluvchi omillarni ko‘rib chiqish.
O’simliklarda α- va β- amilazalar bo’lib, ular ta’sirida kraxmal gidrolizlanib dekstrin va maltozaga aylanadi. α-va β- amilaza faolligini miqdoriy aniqlash β- amilazalarning 70 ⁰C qizdirilsa parchalanishga, α- amilaza shunda ham faolligini saqlab turishga asoslangan. Bu usulda shakar miqdori yoki gidrolizlanmagan kraxmal miqdoriga asoslangandir. Amilazalar – kraxmalni gidrolizlovchi, gidrolizlar sinfining glyukozid gidrolizlar sinfchasiga kiruvchi fermentlardir. Amilazalar tabiatda juda keng tarqalgan fermentlar hisoblanadi:
1. α-amilazalar (K.F.3.2.1.1)
2. β-amilazalar (K.F.3.2.1.2)
3. – glyukoamilazalar (K.F.3.2.1.3)
α - amilaza odam va hayvon organizmida (sulak va oshkozon osti bezi shirasida), undirilgan boshoqlarda (solod) ko‘p miqdorda bo‘ladi.
α -amilaza kraxmal va unga o‘xshash polisaxaridlarda– glikozid 1:4 bog‘larni tartibsiz ravishda gidrolizlaydi. Bunda dekstrinlar va ozroq miqdorda maltoza hosil
bo‘ladi. α - amilazani dekstrinlovchi fermentlar deb ataydilar.
Shu fermentlar ishtirokidagi kraxmal gidrolizining oralik mahsulotlari dekstrinlar to’rt xil bo’ladi:
1. Amilodikstrinlar (o‘rtacha molekulalar massasi 10000 u.b atrofida) – yod ta’sirida ko‘k-binafsha rangga bo‘yaladi. Feling reaktivini maltozalarga nisbatan 1% ga qaytaradi.
2. Eritrodekstrinlar (o‘rtacha molekulyar massasi 6000-4000 u.b) – yod ta’sirida qizil-qo‘ng‘ir rangga bo‘yaladi, Feling reaktivini maltozaga nisbatan 2-3% ga qaytaradi.
3. Axrodekstrinlar (o’rtacha molekulyar massasi 3700 u.b) – yod ta’sirida deyarli bo‘yalmaydi, 70%-li spirtda eriydi, Feling reaktivini maltozaga nisbatan 10% ga qaytaradi.