|
9.2.Turizm sohasida ovqatlantirish xizmatlarining usullari
Ovqatlanish sohasida bu faoliyatining xizmat ko‗rsatish sifati va
ko‗rsatkichlari quyidagilardan iboratdir:
beriladigan taom, dessertning issiq sovuqligi va taom sifatini yuqori
darajada tashkil etish;
restoranda beriladigan taomlar assortimentining turli-tumanligi, ichimlik
va boshqa mahsulotlar turi bo‗yicha mijozlarga mos kelishi;
ovqatlanish jarayonida xizmat ko‗rsatilayotgan shaxsga nisbatan
xushmuomalada bo‗lish, menyu-kartochkalaridan haridorning o‗zi foydalanishi,
haridorlar talab-ehtiyojlariga xushyor bo‗lib turish lozim. Buyurtmachining
buyrug‗ini bajarilish tezligi va ovqatlanib bo‗lgandan so‗ng taom haqqini to‗lash
usulini qo‗llash;
taom iste‘mol qilinadigan vaqtda mijozlarga xizmat ko‗rsatish,
ofitsiantlarni vino va ichimliklarni ryumka va fujerlarga quyish, ular stoliga xizmat
ko‗rsatish jarayonida ofitsiantlar barcha qoidalarga rioya qilishi shart;
zaldagi tozalik va shinamlikni ta‘minlash, madaniy inson didiga javob
berishi, xizmat ko‗rsatiladigan shaxslarga zallarda boshqa sharoitlar yaratishi
zarur; shaxsiy gigiyena, tashqi ko‗rinish restoran kategoriyalariga javob berishi
kerak.
125
Ovqatlanish sohasida taom va ichimliklarni o‗rnatilgan sertifikatsiya va
standartlar asosida va belgilangan narxlarda iste‘molchilarga yetkazish asosiy
talablardan biridir. Ovqatlanish sanoatining bu qismi hamkorlar(shartnomachilar)
va yetkazib beruvchilardan tashkil topgan bo`lib,ular ovqatlanish xizmatini ishlab
chiqarish kor
22
xonalari,ofis binolari, sog`liqni saqlash joylari, sport arenalari
hamda maktab va kollejlarda amalga oshiradilar.Shu bilan birgalikda bu
tashkilotlar bu sohaga o`zlari egalik qiladi va boshqaradi.
Bajarilgan xizmatlar (kontrakt tarafi) umumiy ovqatlanish sohasi(sanoati)
sotuvlarning 7,1 % miqdorini tashkil qilgan holda o`zlarining sotuvdagi 8,4%
ulushi bilan ta‘minlaydi.Qo`shimcha 1,9% sotuv mashinalarni sotish orqali
amalga oshiriladi. Tashqarida ovqatlanishning 15 % dan ko`prog`ini
tegishli(maxsus) joylarda ovqatlanish egallaydi. Bu ma‘lumotlar 3,1 jadvalda berib
o`tilgan.
Ovqatlantirish xizmatidagi asosiy sohalar
Ovqat va ichimlik sotuvi hajmi
2009
Sotuvlar (mlrd dollarda)
Umumiy foizi
Ovqatlanish joylari
377,9
66,8
Barlar va tavernalar
17,1
3,0
Turar joylardagi ovqatlantirish
xizmatlari
27,9
4,9
Bajariladigan xizmatlar
40,1
7,1
Boshqa tijoratlar
52,9
9,3
Ovqatlantirish xizmatiga egalik
qiluvchi tashkilotlar
47,8
8,4
Harbiy
2,1
0,4
Umumiy
565,9
100 %
22
Manba: Introduction to Management Hospitality. Clayron W.Barrows and anothets. USA, 2012.
126
Pul mablag`lari va foiz ko`rsatkichlari Milliy restoranlar uyushmasi
tomonidan 2009-yil anqilangan hisoblarga asoslangan.
Manba:Milliy restoranlar uyushmasi 2009 y.
3,1 jadvalda segment orqali aniqlab o`tilgan bozorning nisbiy ulushlari
yildan- yilga anchagina barqarorlashishga moyil.Barqaror bo`lib ko`rinishiga
qaramasdan muhim rivojlanish jarayonlar joylari har bir guruh ichida yuzaga
kelayapti.Aslida
esa
ushbu
sanoat
chigal
o`zgarishlar
markazida
hisoblanadi.Garchi 2008 va 2009 yillar orasida ovqatlanish xizmati sotuvlari hajmi
umumiy hisobda 2,5 % ga oshgan bo`lsada,ba‘zi bir sohalarda haqiqatan ham
pasayish ro`y bergan.Ishchilar ovqatlanish xizmati segmenti sohasida sezilarli
darajada pasayish kuzatilgan va bu xizmat ko`rsatuvchi kompaniyalarning
ovqatlanish xizmatini kirish biznesining natijasidir.Shuning bilan birgalikda
ovqatlanish
xizmatini
o`zlari
boshqarishga
soslangan
o`rta
ta‘lim
maktablari,kollejlar va universitetlarda ham pasayish kuzatilgan.
Hozirgi iqtisodiy modernizatsiyalash jarayonlari amalga oshirilayotgan bir
paytda iqtisodiyotning asosiy qismini xizmat ko‗rsatish sohasi korxonalari
egallamoqda. Ularning ulushi yalpi ichki mahsulotda, iqtisodiyotda band
bo‗lganlarning tarkibida, davlat byudjetiga to‗lanadigan soliqlarda, yangi ish
o‗rinlarini yaratish kabi eng muhim masalalarda muttasil oshib bormoqda va
kelajakda ham bu jarayonning davom etishi huquqiy-me‘yoriy hujjatlar bilan
mustahkamlanmoqda.
Prezidentimiz
tomonidan
2006-yilda
e‘lon qilingan, «O‗zbekiston
Respublikasida 2006–2010-yillarda xizmat ko‗rsatish va servis sohasini
rivojlantirishni jadallashtirish chora-tadbirlari to‗g‗risida»gi qarorida belgilangan
vazifalarni amalga oshirish xizmat ko‗rsatish sohasi, jumladan, umumiy
ovqatlanish sohasini, uning faoliyati, turizm sohasidagi o‗rni va ahamiyati
bo‗yicha tadqiqotlar olib borish, soha taraqqiyotining konseptual yo‗nalishlarini
ishlab chiqishni taqozo etadi. Shuningdek, xizmat ko‗rsatish sohasi rivoji xalqimiz
farovonligining oshishiga bevosita ta‘sir qiladi. Umumiy ovqatlanish korxonalari
127
turli xususiyatlariga ko‗ra tavsiflanadi va tasniflanadi. Umumiy ovqatlanish sohasi
sub‘ektlarini quyidagi 10 ta belgiga ko‗ra tasniflanishi 8.1- jadvalda ko‗rsatilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
