O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti

Xalqaro modellarni O„zbekiston sharoitida qo„llash 
Qishloq  turizmida  joylashish  vositalarini  tanlash  tarkibi  quyidagicha: 
appartamentlarda – 44%, xona – appartamentlarda – 22%, faqat xonalarda – 4 %. 
Qishloq  turizmini  rivojlantirishda  asosan  Yevropa  davlatlaridagi  modellarni 
keltirishimizning  asosiy  sababi  shundan iboratki,  dunyodagi  ko‗plab  mamlakatlar 
o‗zlarida  qishloq  turizmini  rivojlantirish  uchun  hozirda  asosan  qayd  qilingan 
modellarni joriy qilishmoqdalar. 
Eng  muhimi  shundaki,  Yevropa  davlatlari  qishloq  turizmini    rivojlantirish 
uchun  hamkorlikda  «Qishloq  turizmini  rivojlantirish  strategiyasi  va  dasturi», 
«Qishloq turizmi bozorida takliflar va talablarning o‗zgarish istiqbollari»ni ishlab 
chiqdilar.  Ushbu  hamkor  dasturlar  asosida  Buyuk  Britaniya  davlati  1998-yilda 
qishloq turizmida 350 ming yangi ish o‗rinlarini tashkil qildilar. 
Qayd  qilinganlardan  xulosa  qilish  mumkinki,  mamlakatimizda  qishloq 
turizmini  rivojlantirishda  Yevropa  modellarini  Yaxshi  o‗rganishimiz,  bu 
modellardan  qishloqlarimizda  foydalanish  imkoniyatlarini  o‗rganishimiz,  hamda 
qishloq turizmini rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqishimiz kerak bo‗ladi. 
Qishloq  turizmi  rivojlangan  Yevropa  davlatlarining  tajribalaridan  ma‘lum 
bo‗ldiki,  ushbu  davlatlar  qishloq  turizmini  rivojlantirishga  bundan  50  yil  oldin 
kirishgan. Dunyoda qishloq turizmi rivojlanishi bo‗yicha birinchi o‗rinda turuvchi 
Fransiya  davlatining  qishloq  turizmini  rivojlantirish  modelini,  Buyuk  Britanya 
modelini,  Germaniya  modelini  va  Italiya  modelini  qishloq  turizmini  xalqaro 
modellar deb tan olishining sababi ham shunda. 
Endi  O‗zbekistonda  qishloq  turizmni  rivojlantirish  uchun  qayd  qilingan 
modellarning qaysi biri o‗ng‗ayroq va qulayroq? Agar bu modellarning tuzilishi va 

---

244 
 
ishlash  tamoyillarini  o‗rganganimizda  ularning  barchasini  qishloq  turizmini 
rivojlantirishimiz uchun qo‗llash hech qanday muammolarni keltirib chiqarmaydi, 
shu  bilan  birga  oson  ham.  Chunki,  qishloq  turizmini  rivojlantirishdagi  asosiy 
manba  –  turistik  resurslarning  xilma  –  xilligi  bizda  yuqorida  qayd  qilingan 
Yevropa davlatlaridagidan ham ko‗p. 
Yevropa  davlatlari  qishloq  turizmini  rivojlantirish  uchun,  dastlab  qishloq 
turizmini  rivojlantirishning  maqsadi  va  vazifalarini  belgilab  olishgan,  so‗ngra 
qishloq turizmini rivojlantirishga javob beruvchi, davlat vakolatini olgan tashkilot 
tuzishgan  (masalan,  Fransiyada  –  «Turizm  va  qishloq  yerlari  assotsiatsiyasi»; 
Britaniyada  –  «Britaniya  turistik  kengashi»  va  «Qishloq  yerlarini  rivojlantirish 
agentligi»; Avstriyada – «Avstriya fermerlik turizmi assotsiatsiyasi» va boshqalar). 
Restoran 
industriyasini 
ko‘kalamzorlashtirish. 
Ovqatlanish 
xizmati 
operatsiyalari juda katta miqdordagi chiqindilarni paydo qiladi. Chunki, u nafaqat 
ovqat  tayyorlash  jarayonida  paydo  bo‘lgan  chiqindilarni  balki  taom  iste‘mol 
qilingandan keyin ham axlatlar paydo qiladi.
44
 
Axlat  quvurlarini  boshqarish  tamoyillarini  3  ta  so‘z  orqali  ifodalanadi: 
qisqartirish,  qaytadan  foydalanish  va  qayta  ishlab  chiqarish.  Bular  eng  maqbul 
yechimlardir,  ammo  bizning  ro‘yhatimiz  o‘g‘itga  aylantirish,  kul  qilish  va 
axlatxona maydonlaridan foydalanish kabilar bilan to‘ladi.