O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti

  
«Go‘zal 
geografik  va  tabiiy  sharoitlar  Respublikamiz  hududida    ekologik  turizmni 
rivojlantirish uchun g‘oyat qulaydir. Bu borada mamlakatning tog‘li hududlarida 
joylashgan,  zamonaviy  jihozlangan  sayyohlik  majmualarida    qishki  va  noyob 
sayyohlik  dasturlari  tashkil  etilgan.  Sayyohlikning    yangi  yo‘nalishi-yirik 
qo‘riqxonalar  va  bog‘lar  xududida  tashkil  etilgan    tabiatshunoslik  turizmi 
rivojlanmoqda»
36
.
 
 
14.3.Xorijiy ekoturizm bozori 
Darhaqiqat,  O‗zbekistonda  ekologik  turizm  rivojlanib  borishining  yana  bir 
sababi turist o‗zi qiziqgan tabiat va uning tabiiy sharoiti, biologik resurslari bilan 
tanishibgina  qolmasdan,  bu  tabiat  bag‗rida  dam    oladi,  tabiat  go‗zalligini  chuqur 
his  qiladi.  Uning  resurslarini  avaylash    xohish-istagi  paydo  bo‗ladi. 
Respublikamizning  ekologik  turizm  salohiyatini  hisobga  olganimizda  ekologik 
turizmni  rivojlantirishning  asosiy  resurslari  –  4  faslli  tabiat  mavsumlari,  o‗zining 
ekologik  tizimlariga  ega  bo‗lgan  5  ta  tabiiy  landshaft  bio-xilma-xilliklarida 
endemik  (faqat  O‗zbekiston  tabiatida)  turlarning  mavjudligidan  iborat. 
O‗zbekistonning 
ekologik 
turizmdagi 
resurslar 
salohiyatiga 
alohida 
to‗xtalganimizda,  quyidagi  ekoturizm  manbalarini  keltirish,  tavsiflash  masalaga 
ravshanlik kiritadi. 
O‗zbekiston  3,8  mln.  gektarga  ega  bo‗lgan  ovchilik  –  baliqchilik  yer 
maydonlariga ega, ulardan 1 mln. gektarini suv fondi tashkil etadi. Respublikamiz 
faunasi  97  turdagi  o‗txo‗r  hayvonlar,  424  turdagi  qushlar,  58  turdagi  sudralib 
yuruvchilar  va  83  tur  baliqlarga  ega.  Bulardan,  O‗zbekiston  Respublikasi  «Qizil 
kitobiga»  o‗txo‗r  hayvonlarning  24  turi,  qushlarning  48  turi,  sudralib 
yuruvchilarning 10 turi, baliqlarning 18 turi va 78 turdagi umurtqasizlar kiritilgan. 
O‗zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Botanika instituti ma‘lumotlari 
bo‗yicha,  O‗zbekistonda  hozirgi  kunda  4148  tur  o‗simliklar  mavjud.  Shulardan, 
3000  turlari  oliy,  yovvoyi  o‗suvchi  o‗simliklar,  ulardan  9  foizi  endemiklardan  
                                                 
36
 Экологический вестник. Ж. Тошкент, № 6, 2007. 

---

209 
 
iborat.  O‗zbekiston  hududining  muhofaza  etilayotgan  tabiiy  hududlar  tarkibida 
2164 km
2
 ni tashkil qilgan 10 ta davlat qo‗riqxonasi, 6061 km
2
 ni tashkil etgan 2 ta 
milliy  bog‗  va  noyob  turlarga  kiruvchi  hayvonlarni  ko‗paytirish  respublika 
markaziy – «Jayron» ekomarkazi, 12186 km
2
  maydonni tashkil etgan 17 ta davlat 
buyurtmaxonalari mavjud. 
Keltirilgan  ma‘lumotlarga  qo‗shimcha  qilib  qayd  qilish  mumkinki, 
O‗zbekiston Markaziy Osiyoning o‗rtasida, ekologik turizmning rivojlanishi uchun 
qulay  transport,  geografik  hududlarida  joylashgan.  Ekspertlarning  ma‘lumotiga 
qaraganda ekoturizm sayyohlik bozorining 10-20 %ini qamrab olgan, o‗sish sur‘ati 
esa umumiy turizm industriyasining o‗sish sur‘atidan 2  – 3 marotaba oshib ketdi. 
Shuning uchun ham bugungi kunda  ekologik turizmni rivojlantirish asoslarini va 
ekologik  resurs  maskanlariga  turistik  marshrutlar  tuzishning  uslubiy  asoslarini 
ishlab chiqish zarur bo‗lmoqda.   
O‗zbekistonlik  ekolog  olimlarning  fikricha,  –  ekoturizm  ma‘rifiy-ma‘naviy 
tushunchalar  ostida  ekoturistlarning  ekzotik  tabiiy  hududlarga,  ularning  hayvonot 
va  o‗simliklar  dunyosiga,  tabiiy  hududlarning  tarixiy  yodgorliklariga,  arxeologik 
topilmalariga,  geologiyasiga,  paleontalogiya  qoldiqlariga  sayohatlari  kabi  tabiat 
bilan bog‗liq majmualar kiradi.