O‗zbеkistоn rеspublikasi оliy vа o‗rtа mахsus tа‘lim vаzirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot univеrsitеti

 (
tayyor holga
 
keltiriladi). 
Oshhona, kafe, restoranlarda realizastiya oldidan mehanik, issiqdik berish bilan 
tayyorlanadigan mahsulotlarni shu ko‘rhonalarning uzlari ishlab chikargan buladi. 
Kulinar ishlovisiz sotiladigan mahsulot va tovarlar harid kilingan tovarlar deyiladi. 

---

108 
Umumiy ovqatlanish korhonasi tayyor kulinar mahsulotlari yetkazib berish bilan 
birga turli chala tayyor mahsulotlar
 
ham sotadi. 
Homashyo ishlatadigan umumiy Ovqatlanish korhonala-rida tehnologik jarayonning 
kuyidagi shemasi mavjud: 
— homashyo omborhonalarga junatiladi, u yerda uzok. vakt saklanmaydi; 
omborhonaning bir kismida tez buziluvchi mahsulotlar (go‘sht, baliq, sabzavot va 
boshqalar) uchun sovutgich kamerasi buladi, boshka kismida -kuruk mahsulotlar (un. 
yorma, shakar va boshkalar) uchun odatdagi joy buladi, uchinchisida - kartoshka va 
shunga uhshash mahsulotlar saqlanadi. Bulardan tashkari idishlar (tara), anjomlar va 
boshkalar saklanadigan honalar ajratiladi. 
— homashyoga mehanik ishlov beriladi, issiq stehlarda ulardan chala tayyor 
mahsulotlar tayyorlanadi. 
— chala tayyor mahsulotlarni tayyorlov stehiga yubori-ladi, u yerda taom va kulinar 
mahsulotlari va oliy dara-jadagi chala tayyor mahsulotlar tayyorlanadi; 
— tayyor taomlar tarkatish bulimiga yuboriladi; 
— tayyor mahsulotlar va chala tayyor mahsulotlarni zalda, bufetda, kulinar 
magazinida sotiladi. 
— chiqindi, oziqa-chiqindilar hamma stehlardan chiqindilar kamerasiga junatiladi. 
Umumiy Ovqatlanish korhonalarida mehnat taksimotida sifat holati yuz beradi; bitta 
tashkilotda chala tayyor mahsulotlar tayyorlanadi, boshkalarida bulardan tayyor 
mahsulotlar ishlab chikariladi. Bunday yondashish ovqat tayyorlashning sanoat 
usulini joriy kilish, ayrim mehnat jarayonlarini mehanizastiyalash imkonini beradi. 
Chi-kindilardan foydalanish ishlab chikarish harajatlarini kamaytiritsga yo‘l ochadi. 
Tayyorlov fabrikalarida go‘sht mahsulotlarini itslashga sarflangan harajat 
homashyolardan chala tayyor mahsulot tayyorlagan oshhonalarga qaraganda 2,5 
barobar kamdir. 
Kulinar mahsulotlarini markazlashgan muzlatish va sovutish joylaridan olinsa 
foydalidir.
Umumiy ovqatlanish korhonalarida taom va kulinar mahsulotlar mahsus 
resteptura asosida tayyorlanadi, tarkibiga kiradigan mahsulotlar nomi va mikstori 

---

109 
kursatiladi. Sarflanadi" gan homashyo normasi va olinadigan chala tanyor mahsulot, 
tayyor mahsulot qayd qilingan daftar ham ovqatlanish korhonalarida rasmiy hujjat 
bulib hizmah kiladi. Kulinar mahsulotlar ishlab chikarish jarayoni shart-di ravishli 
ikki boskichga bulinadi: mahsulotga mehanik ishlov berish va issiqlik orkali 
pishirish. Homashyoga mehanik ishlov berish natijasvda chala tayyor mahsulot 
olinadi, uz navbatida bundan taoch va kulinar mahsulotlari tayyorlanadi. Mehanik 
ishlov kuyidagilar-dan iborat: homashyoni muzdan tushirish; ifyuslangan va 
iste’molga tugri kelmaydigan joylarini tszalash; kiem-larga bulib chikish; tegishli 
shaklga, ulchamga keltirish; 
mahsulotlarni tarkiblash. 
Issiqlik bilan kulinar ishlovi berish — bu ovqatni pishirish, chala tayyor 
mahsulotlarni issiqlik vositasi bilan tayyor hrlga keltirishdan iborat. Ovqat tegishli 
haroratda kizitilgach, mazasi, hidi, tuey uzgaradi. Olov ta’sirida pishirilgan Ovqat 
yumshaydi, kishini uziga jadb kiluvchi kurinish oladi, yokimli hid garatadi. Bularning 
hammasi Ovqat yahshi hazm bo‘lishi uchun zamin-dir. Bundan tashkari pishirilgan 
taomda zararli ede-mentlar kuyib ketadi, yukori harorat mikroorgan izmlar-ni kirib 
tashlaydi. Mehanik va issiqlik ish-yuvi kuyidagi jarayonlardan iborat: mehanik, 
gidromehandk, issiqlik, biokimyoviy, kimyoviy.