O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot univеrsitеti

7-rasm. 2009-2018 yillarda iqtisodiyot tarmoqlari va mahsulotlarini tashish
 
Manba: O‘zbekiston Respublikasining iqtisodiy xabarnomasi. 2018 4-son 
Yuqoridagi rasmda yuk tashish tariflari nisbatan yuqori bo‘lgan avtomobilda 
tashish qiymatini pasaytirish eng muxim vazifadir. Jumladan, 20 tonna yukni 
(to‘qimachilik mahsulotini) 500 kilometrlik masofaga avtomobilda 1 kilometrga 
tashish qiymati O‘zbekitsonda 1,75 dollarni, Qozog‘istonda 1,19 dollarni, 
Qirg‘izistonda 1,35 dollarni, Tojikistonda 1,11 dollarni, Turkmanistonda 0,71 
dollarni tashkil etadi. Bunday holatning sabablari quyidagilardan iborat. 
Birinchidan, 
avtotashuvchi 
kompaniyalarning 
avtosaroyi 
eskirmoqda. 
Respublikamizda yuk avtomobillari saroyining taxminan 60 foizi (2018 yil boshidagi 
holatga ko‘ra) 15 yildan ortiq ekspluatatsiya qilingan. Eskirgan avtosaroy yoqilg‘i 
ko‘proq sarflanishiga va yuk tashish qiymatining oshishiga olib kelmoqda. Jumladan, 
yuk avtomobilining 100 km yo‘lga yoqilg‘i sarfi O‘zbekistonda 34-41 l., Evropa 
Ittifoqida 32-34 litrni tashkil etadi. 
Ikkinchidan, yuk avtomobillarini import qilishga qo‘yilgan bojxona to‘lovlari 
stavkalari. Jumladan, Respublikamizga Evropada ishlab chiqarilgan zamonaviy 
avtopoezdni import qilishda to‘lovlarning umumiy summasi (bojxona boji, QQS, 
aksiz, Yo‘l jamg‘armasiga yig‘im va hokazolar) tovar bojxona qiymatining 110-
146 foizini tashkil etmoqda. Natijada Respublikamizda 2011-2017 yillarda yuk 
avtotransporti saroyining o‘sishi 0,6 foizni tashkil etdi. AQSHda shu davr 
mobaynida u 5,7 foizni, Polshada 40,1 foizni, Rossiya Federatsiyasida 25,4 foizni, 
Sloveniyada 48,7 foizni, Slovakiyada 64,7 foizni tashkil etdi.3 
Havo transporti 
Avtomobil transporti 
Temir yo`l transporti 
QO’SHMA 
Oziq-ovqat tovarlari 
Nooziq-ovqat tovarlari 

---

Uchinchidan, avtotashuvchilarning transport xizmatlarining narxlariga 
ularning faolitini litsenziyalash mexanizmining og‘irlashtirilgani, Xalqaro 
avtotashish kvotalariga kirish huquqidek omillar ta’sir qiladi.