O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

Amaliy mashg‘ulotlarning taxminiy tavsiya etiladigan 
mavzulari:

---

22 
kelaetgan to‘pni bosh bilan urib, uni oldinga va yen tomonlarga yo‘naltirish, egallab olish, to‘xtatib 
qolish va to‘pni o‘tkazib yuborish harakatlarini bajarish, to‘pni oeo‘ bilan, gavda bilan va bosh bilan 
“to‘xtatish” fintlari. 
18.To‘pni zarb bilan va oyoq bilan to‘xtatib olib qo‘yish, to‘pni yiqilib turib va dumalatib 
turib, raqibni yelka bilan itarish usulini qo‘llab turib olib ko‘yish. To‘pni to‘la va qisman olib 
ko‘yish. 
19.yen tomonga chiziq turgan joyga va harakatlanib to‘p tashlash, to‘pni qadam va oyoqlarni 
ikki tomonga qarab tik turish holatidan tashlash, yiqilib turib va yiqilmasdan to‘p tashlash. To‘pni 
aniq nuqtaga va uzoq masofaga qaratib tashlash. 
20.Yugurish, sakrash, aylanib turib to‘xtash, start holati hamda maydondagi o‘yinchilar 
tezligini oshirish va darvozabon harakatlarini turli tarzda bir-biriga qo‘shib bajarish. 
21.Taktik harakatlarga o‘rgatish bo‘yicha mashg‘ulot o‘tkazish. 
22.Individual, taktik harakatlarni takomillashtirish. Xujum vaqtida o‘yin taktikasi.To‘p bilan 
bajariladigan individual harakatlar.Zarblar, to‘p olib yurish, aldash harakatlarini qo‘llash hamda bu 
usullarning bir nechtasini bir-biriga radional tarzda qo‘shib bajarish. 
23.To‘psiz bajariladigan individual harakatlar. 
24.To‘pni tutib olish va raqibni chalg‘itish uchun ochiq maydonga chiqish. 
25.Xujum vaqtida bajariladigan gruppaviy harakatlar. Ikki kishi, uch kishi va hokazo bo‘lib 
to‘pni turgan joyda va harakatlanib turib bir-biriga uzatish.
26.Turgan joyni o‘zgartirmasdan va o‘zgartirib to‘p uzatish, to‘pni to‘xtatib olib va 
to‘xtamasdan, to‘pni tepish harakatlari miqdorini cheklab turib uzatish, to‘pni uzoq masofaga, 
o‘rtacha va qisqa masofalarga uzatish.
27.To‘pni to‘ppa-to‘g‘ri, diogonal va ko‘ndalang yo‘nalishlar bo‘yicha uzatish; o‘yinga 
tushirish, bo‘sh turgan joyga uzatish, sherik yakiniga uzatish.
28.Raqib qarshilik ko‘rsatmay turgan (3:1,2:1,4:2,4:3 va hokazo tarzda) va qarshilik ko‘rsatib 
turgan vaqtlarda o‘yinchilarning o‘zaro kelishib qilinadigan harakatlari. 
29.Himoyaadagi o‘yin taktikasi. To‘p bilan kelaetgan o‘yinchiga qarshi bajariladigan 
individual harakatlar.Ratsional usullarni qo‘llab, raqibdan to‘pni olib qo‘yish. 
30.Raqib o‘yinchisining oldini to‘sib chiqish, joy tanlash va raqibning to‘p olishiga qarshi 
qo‘llaniladigan harakatlar. 
31.To‘pni tutib qolish. O‘yinchilar 1:4,3:3,1:4,4:2 tartibida joylashtirilgan vaqtda jamoa 
o‘yinchilarning individual taktik harakatlari. 
32.Himoyaadagi gruppaviy harakatlar. O‘yin kombinatsiyalari va boshqa standart 
kombinatsiyalarga qarshi qo‘llaniladigan harakatlar 2,3 va o‘ndan ortiq o‘yinchilarning to‘pni 
egallab olish maqsadida bajariladigan o‘zaro kelishib qiladigan xatti-harakatlar.
33.Straxovka va bir-birini straxovka qilish, “Jonli devor” hosil qilish hamda sun'iy ravishda 
“o‘yindan tashqari holat” vujudga keltirish. Turli xil yo‘nalishdagi umumiy rivojlanish mashqlarini 
bajarish. 
34.Kuchni va tezlik-kuch sifatlarini rivojlantirish uchun mashqlar, sakrash mashqlari: 
uzunlikka sakrash, chuqurlikka sakrash, balandlikka sakrash, hatlab-hatlab sakrash. Og‘ir yuk 
ko‘tarib va yuk ko‘tarmasdan bajariladigan mashqlar. 
35.Og‘ir yuk ko‘tarib va yuk sport o‘yinlari. Tezkorlikni rivojlantirishga mo‘ljallangan 
mashqlar. 
36.Harakatlarni takrorlab va bir-biri bilan almashtirib yugurish, chidamlikni rivojlantirishga 
mo‘ljallangan mashqlar. 
37.Talabalarga maydon o‘yinchisining sport texnikasini tushuntirib va ko‘rsatib berish.
38-39.Yugurish usullari (oddiy yugurish, orqa bilan yugurish va hokazo), sakrash usullari (bir 
oyoq bilan itarilib sakrash, ikki oyoq bilan itarilib sakrash), to‘pni to‘xtatish (oddiy to‘xtatish, to‘p 
tomonga tashlanib, itarilib turib to‘xtatishlar), burilish mashqlari; turgan joyda va yurib turib 
oyoqning barcha qismlari bilan to‘p tepishni mashq qilish. 
40.To‘pni oyoq bilan, gavda bilan, bosh bilan to‘xtatib qolish. Oyoqning barcha qismlari - 

---

23 
ichki tomoni bilan, tashqi tomoni bilan, oyoqning o‘rta qismi va uchi bilan to‘pni olib yurish. 
41.Aldash, chalg‘itish harakatlari (fintlar) qilish, bunda to‘pni tepmasdan oyoqni uning 
ustidan o‘tkzib yuborish, yen tomonga tashlanish, to‘pni zarb bilan tepib yuborish, to‘pni oyoqlar 
bilan, bosh bilan to‘xtatish mashqlariga o‘rgatish.
42.Yon tomondan to‘pni raqibdan olib qo‘yish, dumalab kelaetgan to‘pni egallash va raqib 
olib kelaetgan to‘pni u bilan yelkama-yelka turib olib, raqibni yelka bilan itarish usulini qo‘llab, 
undan to‘pni olib qo‘yish. To‘pni tashlash qoidasi. 
43.Yon tomondan chiziqdan turib to‘p tashlash: turgan joydan to‘p tashlash va yurib turib to‘p 
tashlash, qadam tashlash holatida hamda oyoqlarni ikki tomonga kerib tik turgan holatdan to‘p 
tashlash, yiqilmasdan turib to‘p tashlash, yiqilmasdan va yiqilib turib to‘p tashlash.
44.To‘pni aniq bir nuqtaga mo‘ljallab tashlash va uzoq masofaga mo‘ljallab to‘p uloqtirish. 
45.Yugurish, sarash, to‘xtatish, burilish, start holati singari holatlarni bir-biriga qo‘shib 
bajarish, maydon uzra o‘ynaetgan o‘yinchilar va darvozabon harakatlarini tezlashtirish. 
46.Talabalarga darvozada turib to‘p ushlash texnikasini tushintirish va darvozabon bo‘lib 
ko‘rsatib berish.
47.Pastlab kelaetgan, yuqoridan kelaetgan to‘pni sakrab turib va sakramasdan ilib olish, yen 
tomondan kelaetgan to‘pni tutib qolish.
48.Yiqilib turib to‘pni ilib olish, urib yuborish, uzatish va sakrab zarb bilan urib yuborish 
mashqlari. 
49.Safda turib bajariladigan mashqlarni ijro etish (saflanish, qaytadan saflanish, turgan 
joyning o‘zida hamda yurib borilaetgan paytda - harakat vaqtida saflanish va katta saflanish).
50.Hisob raqamlarni aytib saflanish va burilish mashqlarni bajarish.
51.Yelka kamari, oyoq va qo‘llarni, belni, qorin muskullarini va hokazolarni mustahkamlash 
uchun umumiy rivojlanish mashqlari majmuini bajarish.
52.Umumiy jismoniy tayyorgarlik bo‘yicha mashqlar tanlash va ularni o‘tkazish, bunda 
koptoklardan, arqonchalardan, gantellardan, gimnastika skameylaridan, espanderlardan foydalanish.
53.Gavda vaznida boshqarish (tebranish, qo‘llarni yerga tirab gavdani ko‘tarish, qo‘llar bilan 
osilib gavdani ko‘tarib turish singari mashqlarni bajarish), sakrash mashqlarini bajarish.
54.Tezkorlik, chidamlilik, chaqqonlik va chayirlikni rivojlantirish uchun mo‘ljallangan 
mashqlar va ularni bajarish. 
55.Individual tarzda va guruh-guruh bo‘lib to‘p bilan va to‘psiz bajariladigan taktik 
harakatlarni o‘rgatish bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tkazish.
56.Mashg‘ulot oldiga qo‘yilgan vazifalardan hamda mashg‘ulot o‘tkaziladigan sharoit 
(maydon, zal)dan kelib chiqqan holda mashqlar tanlash va o‘tkazish. 
57.O‘quv priemlariga (maydonda o‘ynaydigan o‘yinchi hamda davozabon qo‘llaydigan 
usullari) o‘rgatish va ularni takomillashtirish bo‘yicha o‘tkaziladigan o‘quv mashg‘uloti 
konspektlarini tuzish va mashg‘ulotlar o‘tkazish. 
58.Xujum va himoyaa vaqtidagi individual hamda gruppaviy harakatlarni takomillashtirish.
59.Xujumda va himoyaada individual va gruppaviy taktik harakatlar takomillashtirish uchun 
mashqlar kompleksini bajarish. 
60.Mashg‘ulotning tayyorgarlik qismini, asosiy va yakunlovchi qismlarni o‘tkazish uchun, 
tezlik, chidamlilik, chaqqonlik hamda egiluvchanlikni tarbiyalashga qaratilagn mashqlarni tanlash 
va darsning konspektlarini tuzib chiqish. 
61.Futbolchilarning jismoniy sifatlarini (kuch, tezlik, chidamlilik, chaqqonlik va 
egiluvchanlik sifatlari) tarbiyalash usuliyati. Muayyan mavzuda yeziladigan referatlar mazmunini 
tahlil qilish. 
62.Shakl – forma jihatdan turli xil bo‘lgan (kompleks tematik va aralash usullari) 
mashg‘ulotlarning o‘tkazilishi. 
63.Tayyorgarlik darajasi turlicha bo‘lgan futbolchilar bilan jismoniy texnik va taktik 
tayyorgarlik bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tkazish. 
64.Yuqori malakali futbolchilar bilan jismoniy tayyorgarlik bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tkazish. 

---

24 
65.Masterlar jamoalari, terma jamoalar futbolchilari bilan texnik tayyorgarlik uchun zarur 
bo‘lgan mashqlar tanlash va mashg‘ulot o‘tkazish. 
66.Yuqori malakali futbolchilar bilan taktik tayyorgarlik bo‘yicha mashg‘ulotlar rejasini 
tuzish va mashg‘ulot o‘tkazish. 
67.Pedagogik kuzatishlar o‘tkazish (tayyorgarlik darajasida har xil bulgan futbolchilarning 
rasmiy musobaqalardagi harakat va o‘yin faoliyatini qayd etib borish). 
68.Sport takomillashuvining nazorat qilish va hisobga olib borish masalalarini 
ixtisoslashtirish bo‘yicha qilingan ishlarning talabalar tomonidan daftarga yezib birish. 

---

25