O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

John Edwards – Badminton. Technique, tactics, training. The Crowood Press Ltd 2014 (10)
 

---

83 
Volan 
Volanlarning ikki turi mavjud: plastikdan va 
patlardan 
tayyorlangan. 
Plastik 
volanlar 
xavaskorlarga va volanlarning uzoq xizmat qilishi 
talab etilgan, ayrim mashg’ulotlrga tavsiya etiladi. 
Plastik 
volanlarning 
uchish 
tavsiflari 
patli 
volanlarnikidan 
farq 
qiladi. 
Professional 
sportchilarning musobaqa va mashg’ulotlari uchun 
patli volanlar qo’llaniladi, ko’pincha sport musobaqa
e’lonlarida 
patli 
volanning 
markasi/seriyasi 
ko’rsatiladi. 
Plastikli volan boshchasidan(probkasimon 
yoki sintetik) va unga maxkamlangan plastik 
“yubkadan” iborat. Patli volan 16 ta g’oz patidan va 
probkasimon boshchasidan, ustiga teri 
yelimlab, tayyorlanadi. Patlar boshcha 
atrofida aylana bo’ylab, maxsus teshiklarga 
yelimlanadi, ustidan iplar bilan o’ralib, iplar 
ham yelimlanadi. Patli volan og’irligi -5 
gramm. 
Ishlab 
chiqarishda 
volanlar 
uchish 
tezligi 
va 
traktoriyasi bo’yicha, navlarga 
ajratilib 
graduirovkadan 
o’tkaziladi, ajratish natijalariga 
ko’ra, turlicha belgilanadilar. 
Belgilar 
volanlar 
joylangan 
“joylama” ustiga(tubusda 3-6-
12dona) va volanlarning o’ziga 
(masalan, 
volanlar 
boshchasining ichki tarafidan 
yelimlama bilan yoki patlar 
yoki plastikli yubka bilan 
birlashadigan, 
gardish 
sirtqi 

---

84 
aylanasi bo’ylab, rangli yo’lakcha volan belgilanishi mumkin).
9
Bir uchrashuv mobaynida, professional o’yinchilar patli volanlarni 2-3 ta, hattoki undan 
ko’pini ishlatishlari mumkin. Raketkaning gardishi bilan zarba(bunday zarbalar doimo, texnikadagi 
xato natijasida yuz berib, ko’proq, yangi kelganlar yo’llashad) tekkanda, volanlar ko’proq 
zararlanadi. Biroq, benuqson texnikada ham, zarba kuchi volanga shunday ta’sir etadiki, tezda
patlar yelimlangan joylarida “chayqalib”, hatto sinishi ham mumkin, bu esa, volanning uchish 
trayektoriyasiga o’z ta’sirini o’tkazadi. 
Torlar va ularning tortilishi 
Dastlab, strunalar sof materiallardan tayyorlangan, xozir esa, ular deyarli, faqat sintetik 
materiallardan tayyorlanmoqda. Sport badmintonida qo’llanilayotgan strunalar mikrotolalar 
o’ralgan o’zakdan, o’ramalar va qobiqdan iborat. Xavaskorlar raketkalari uchun strunalar 80-110 N 
kuch bilan tortiladi. Professional o’yinchilarda strunaning tortilish kuchi -160 N ga qadar yetadi. 
Strunalar diametri 0,6- 0,8 mm oralig’ida,bitta raketkaga tortish uchun 10 metr struna talab etiladi. 
Raketkaga sruna tortish jarayoni ikki bosqichdan iborat bo’ladi: avval strunalar gardishdagi maxsus 
teshiklardan, bir-birining ustidan o’tkazilib, qo’yiladi, keyin esa, navbat bilan tortiladi. Raketkaga 
strunani, uning o’yin xususiyatlariga ta’sir etuvchi- sifatli tarzda, faqat maxsus uskunada, maxkam,
gardish va tutqich bilan, bir necha nuqtada o’rnatilib, aniq dozalangan kuch bilan tortish va tortilgan 
strunalarni maxsus qisqich bilan ketma-ket maxkamlab, tortish mumkin. 
Qur’a tashlash 
O’yin boshlanishidan avval qura tashlash jarayoni bo’lib o’tadi; qurada yutgan tomon 
oshirmalarni bajarish yoki qabul qilishni tanlash, o’yinni kortning u yoki bu tomonidan boshlashni 
tanlash imkoniyatiga ega bo’ladi. Qurada yutqizgan tomon esa o’z o’zidan qolgan tanlovni 
bajarishiga to’g’ri keladi.
Hisoblash tizimi. 
O’yin asosan 3 ta geymdan iborat bo’ladi, aks belgilanmagan holatlardan tashqari. Juftlik 
yoki yakka tartibda o’ynaladigan barcha o’yinlarda birinchi 21 ochko yig’gan tomon g’olib 
hisoblanadi, 5.3 punktda ko’rsatilgan holatlardan tashqari. Hisob ikkala tomonda ham “20” 
ochkodan qo’lga kiritgan holatda g’alaba uchun ochkolar orasidagi farq 2 ochkoni tashkil etishi 
lozim va bu holat hisob “30” ga yetguncha davom etadi, hisob “29:29” bo’lgan holda, oxirgi 
ochkoni qo’lga kiritgan tomon geym g’olibi hisoblanadi. Geymni o’z foydasiga hal qilgan tomon 
keyingi geymda dastlab oshirmani amalga oshirish imkoniga ega bo’ladi.
Tomonlar almashinuvi 
O’yinchilar quyidagi holatlarda tomonlarni almashishlari mumkin: birinchi geym o’z 
nihoyasiga yetkanidan so’ng; uchinchi geym boshlanishidan oldin (agarda uchinchi geymga ehtiyoj 
bo’lsa). Uchinchi geymda yoki bir geymdan iborat bo’lgan o’yinlarda, o’yinda g’olib bo’layotgan 
tomonning ochkolar miqdori “11” ochkoga yetgan holda; 
Agarda tomonlar almashinuvi jarayoni o’tkazib yuborilsa, bu ish ushbu holat aniqlanishi 
bilan darhol amalga oshirilishi va o’yindagi hisob o’zgarmasdan saqlanib turilishi lozim. 
9