O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

14-rasm. Psixologik faoliyat tizimining tuzilmaviy chizmasi 
Ikkinchidan, faoliyat muvaffaqiyatini ta’minlash uchun psixika narsa va 
hodisalarning xususiy ob’ektiv xossalarini aks ettirishi, qo‘yilgan maqsadga erishish yo‘l-
yo‘riqlarini aniqlab berishi joiz. 
Uchinchidan, faoliyat shaxsning xulq- atvorini maqsadga qaratilgan harakatlarni 
ro‘yobga chiqarish, yuzaga kelgan ehtiyojlarni va yordamga muhtojligi yo‘q faollikning imkonini 
beradigan boshqarishni uddalashi lozim. Shuning uchun faoliyat bilish jarayonlarisiz, irodaviy zo‘r 
berishsiz amalga oshishi amri mahol, chunki u har ikkala omil bilan uzviy aloqaga kirishganidagina 
yaratuvchanlik xususiyatini kasb etadi, xolos. 
Odatda faoliyatga ta’rif berilganda, birinchi galda anglashilgan maqsad bilan boshqarilishi, 
so‘ngra psixik (ichki) va jismoniy (tashqi) faollikdan iborat ekanligi ta’kidlab o‘tiladi. Lekin ushbu 
belgilar faoliyat ta’rifini mukammal tarzda ochib berishga qurbi etadi, degan gap emas, albatta. 
Inson faolligida anglanilgan maqsad mavjudligi to‘g‘risida mulohaza yuritish uchun har xil 
xususiyatli bir qancha omillarga murojaat qilishga to‘g‘ri keladi. Faoliyatning motivlari, ro‘yobga 
chiqarish vositalari, axborot tanlash va uni qayta ishlash anglanilgan yoki anglanilmagan, ba’zan 
anglanilganlik noto‘kis, hatto u noto‘g‘ri bo‘lishi mumkin. Jumladan: a) maktabgacha yoshdagi 
bola o‘yin faoliyatiga nisbatan ehtiyojini goho anglaydi, xolos; b) boshlang‘ich sinf o‘quvchisi 
o‘quv motivlarini hamisha ham anglash qurbiga ega bo‘lmaydi; v) o‘smir ham xulq motivlarini 
noto‘kis va noto‘g‘ri anglashi mumkin; g) hatto voyaga etgan odam ba’zan xulq motivini noo‘rin 
xaspo‘shlashga intiladi. Bundan tashqari, hatto faoliyatni amalga oshirishni rejalashtirish, uni 
ro‘yobga chiqarish uchun qaror qabul qilish, mahsulani taxminlash, xulosa chiqarish ham 
anglanilganlik kafolatiga ega emasdir. Chunki faoliyatni ro‘yobga chiqaruvchi harakatning 
aksariyati ong tomonidan boshqarilmaydi, jumladan, velosiped uchish, kuy chalish, kitob o‘qish, 
telefon qilish odatiy hodisadir. 
Shuni uqtirib o‘tish lozimki, faoliyatning jabhalarini ongda aks darajasi va mukammalligi 
uning anglanilganligi ko‘rsatkichi mezoni hisoblanadi. Lekin faoliyatning anglanganligi darajasi 
keng ko‘lamli bo‘lishiga qaramasdan, maqsadni ko‘zlash (anglash) uning ustuvor belgisi vazifasini