O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

10
 
 
 
 
 
 
9
“Handball” Training. Werner Grage 2012 142-bet.
10
“Handball” Training. Werner Grage 2012 153-bet.

---

103 
14-rasim 
14-rasim 
Egiluvchanlikni tarbiyalash 
Egiluvchanlik - bu gandbolchilarning o‘yinda uchrab turadigan harakatlarni katta 
amplitudada bajara olish qobiliyati. Bo‘g‘inlarning harakatchanligi mushaklar va paylarning 
cho‘ziluvchanligiga bog‘liq. Shuning uchun ham dastavval barcha bo‘g‘inlarning harakatchanligini 
oshi-rishga alohida e’tibor berish kerak. Egiluvchanlikka oid mashqlarni dastlab har kungi ertalabki 
mashg‘ulot va yakka trenirovkaga kiritgan holda bajara boshlash kerak. Talabga muvofiq bo‘lgan 
egiluvchanlikka erishilgandan keyin, katta xajmdagi mashqlarning zaruriyati ham kerak bo‘lmay 
qoladi, chunki yaxshi egiluvchanlikni saqlab qolish uchun xaftada 2-3 marta kichik dozirovka bilan 
bajariladigan tegishli mashqlarning o‘zi kifoya qiladi. 
Bo‘shashtiruvchi 
mashqlarni 
bajarishda 
maydonga nisbatan yuqoriroq joylashganligi uchun 
tananing ayrim qismlarining og‘irligidan foydalanish 
oddiy va odatiy bo‘lib qolgan mashqlardir. Bajarish 
uchun og‘irlik marka-zini o‘zgartirish bilan bog‘liq 
bo‘lgan 
mashqlar 
murak-kabroq 
mashqlardan 
hisoblaniladi. O‘yin jarayonida zarur bo‘lgan 
harakatlarni ta’minlab beruvchi mushaklarning asosiy 
guruhini bo‘shashtira bilish gandbolchida quyidagi 
mashqlar orqali vujudga keladi: 
-
o’tirgan xolda oyoqlarga cho’zilish(14-rasmlar). 

qo‘l panjalarni silkitish; 

gavdani o‘ngga va chapga burgan holatda qo‘llarni erkin aylantirish yoki silkitish;

bir joyda turib sakrash yoki qo‘llarni erkin tutgan holda mayda qadam bilan yugurish; 

oyoq uchlarini poldan uzmasdan, oyoq tizzalarini galma-galdan tez bukib, gavda 
og‘irligini bir oyoqdan ikkinchi oyoqqa ko‘chirish;

sonni ikki qo‘l bilan ko‘tarib, qayta tushirish (boldir va payni bo‘shashtirgan holatda); 

joyda turib bir oyoqda sakrash 
(boshqa oyoq bo‘shashgan holatda bo‘lishi 
kerak); 

engashgan holatda qo‘llarni erkin 
qo‘yib, gavdani aylantirish; 

yotgan holatda oyoqni ko‘tarib yon 
tomonga burilish, keyin bo‘shashgan holatda 
oyoqni joyiga qo‘yish. 
Hozirgi vaqtda bir qator sport 
turlarida 
mushak-larni 
bo‘shashtirishni 
ta’minlash uchun autogen treni-rovka va 
uning 
yangi 
turi 
- 
psixoregulyatorli 
trenirov-kadan 
muvaffaqiyatli foydalanilmoqda. Asta-sekin kattalashtirilib 
boruvchi amplitudada bajariladigan, cho‘ziluvchanlikni oshiradigan, kichik og‘irlik bilan qayta-
qayta bajariladigan prujina-simon harakatlar, sherik yordami bilan bajariladigan mashqlar 
egiluvchanlikni rivojlantirish uchun asosiy vositalar hisoblanadi.
Mashqlar inersiya kuchlaridan to‘laroq foydalanilgan holda har doim amplitudasi, salmog‘i va 
sur’ati oshib boradigan va 3-5 harakatni o‘z ichiga kiritgan seriyalar bilan bajariladi. 
Bo‘g‘imlarning har qaysi guruhi uchun mo‘ljallangan takroriy mashq-larning umumiy soni asta-
sekin ortib borishi kerak. 
Cho‘ziluvchanlikka qaratilgan mashqlar va, shuningdek, dastlabki badan tarbiya, uqalash, 
issiq vanna, iliq dush, bo‘shashishga imkon yaratadigan mashqlar mushak va paylarning 
tarangligini rivojlantirishga yordam beradi. Takrorlash usuli egiluvchanlikka qaratilgan mashqlarni 
qo‘llashda etakchi hisoblanadi.

---

104