O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

psyche
” 
– 
jon
, 
ruh
va 
“
logos
” 
– 
ta’limot
, 
ilm
so’zlaridan iborat bo’lib, u 
jon, ruhiyat haqidagi ta’limot 
deganidir.
3-rasm. B.G.Ananev tomonidan taklif qilingan to’rtta asosiy sifatlar 
Individ tushunchasi bir necha ta’riflarga egadir. Birinchi navbatda individ bu inson degan 
ma’noni bildirib, uni insoniyatni har biriga tegishli deb hisoblasa bo’ladi. U Homosapiensning 
hamma ko’rinishlarini qamrab oladi. Bunda insonnning biologik holatini ta’rif etiladi. Insonning 
inson sifatidagi tarkib topishida mehnat faoliyatining o’rni kattaligi e’tirof etiladi. Individ 
tushunchasi insonlar jamiyatida, ijtimoiy mavjudot sifatida ham talqin qilinadi. Bu holatda uning 
biologik mavjudot ekanligi rad etilmaydi. 
Inson individ sifatida ba’zi bir xususiyatlarga egadir, Ananev individning birlamchi va 
ikkilamchi xususiyatlarini ajratadi. Birlamchi xususiyatiga hamma insonlarga xos bo’lgan 
xususiyatlar kiradi, bular yosh xususiyatlari, jinsiy xususiyatlar va individual tipologik xususiyatlar, 
bundan tashqari tana tuzilishini va miyaning 
neyrodinamik 
xususiyatlarini 
kiritishimiz 
mumkin. Birlamchi xususiyatlarning jamlanmasi 
ikkilamchi xususiyatlarni keltirib chiqaradi: 
psixofiziologik 
funksiyalar 
dinamikasi 
va 
organik ehtiyojlar tizimi. Bular esa insonning 
temperamenti va qobiliyatlarida o’z aksini 
topadi.
Boshqa bir tushuncha insonnni moddiy 
dunyoning a’zosi ekanligini e’tirof qiladi. Bu «shaxs» tushunchasidir. Bu tushuncha «individ» 
tushunchasi kabi ko’plab ma’nolarga egadir. Shaxsni asosan ongli mavjudot sifatida e’tirof qilinadi. 
ba’zi bir mualliflar shaxs tushunchasini individning tizimli xatti harakati asosida paydo bo’ladi deb 
tushuntiradilar. Ba’zi birlari esa shaxsni ijtimoiy mavjudot sifatida e’tirof etadilar. Bu 
tushunchalarni shaxs psixologiyasi, motivatsiya, temperament, xarakter va qobiliyatlar orqali 
tushuntirish mumkin.
Keyingi tushuncha sifatida sub’ekt faoliyati tushunchasi kiritilgan. Bu tushuncha individ va 
shaxs tushunchalari orasidagi holatlarni ko’rsatadi. Agar inson sub’ekt faoliyati sifatida ko’rsatsa, 
uning evolyusiyasi rivojlanadi. Shaxs faoliyati uning rivojlanishisiz ahamiyatga ega emasdir.
Bizning xayotimizda psixologlar haqida turli xildagi mish – mishlar yuribdi. Biz ularni 
ba’zilarini tahlil qilishga harakat qilamiz.