O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta mahsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-pedagоgika instituti

 
 
 
Vektor va matritsalarning xususiyatlari. 
Vektor va matritsalarning xususiyatlari.
 
Yuqorida keltirilgan hisoblash qoidalari 
murakkab hisoblarni bajarish uchun xam ishlatiladi. Bunday murakkab hisoblarni bajarish 
uchun Beysik yoki Paskal dasturlash tillarida maxsus dasturlarni tuzish talab qilingan bо‘lar 
edi. MATLAB - vektorlar, matritsalar va massivlar ustida murakkab hisoblarni bajarish 
uchun mо‘ljallangan maxsus tizimdir. Bunda u har qanday berilgan о‘zgaruvchini, uning 

---

konkret qiymatiga asoslanib vektor, matritsa yoki massiv deb qabul qiladi. Masalan, 
1

Х
berilgan bо‘lsa, demak 
Х
qiymati 1ga teng bо‘lgan yagona elementli vektor. Agar uch 
elementli vektorni berish zarur bо‘lsa uning elementlarining qiymatlarini probellar bilan 
ajratib, kvadrat qavs ichida yozib chiqish kerak. Misol uchun 
»V=[l 2 3] 
V= 
1 2 3 
V
vektor qiymatlari 1,2 va 3 ga teng bо‘lgan uch elementli vektorni ifodalaydi. 
Vektor kiritilgandan keyin uni tizim displey ekraniga chiqaradi. Matritsalar bir necha satrlarda 
kо‘rsatiladi. Qiymatlarga ega bо‘lgan satrlarni bir-biridan ajratish uchun; (nuqtali vergul) 
dan foydalaniladi. Xuddi shu belgi kiritish satrining oxiriga qо‘yilsa natija ekranga 
chiqmaydi. Misol uchun 
»M=[1 2 3; 4 5 6; 7 8 9]; 
kvadrat matritsani beradi. Endi uni ekranga chiqaramiz:
»M 
M 
=
1 2 3 
4 5 6 
7 8 9 
Matritsa va vektorlarning elementlarini tizim uchun mumkin bо‘lgan funksiyalarni 
о‘z ichiga oluvchi arifmetik ifodalar shaklida berish mumkin, masalan: 
»V= [2 12/(3 I 4) yexr(5) sqrt(10)]: 
»V 
V= 
2.2857 148.4132 3.1623 
Matritsa va vektorlarning ayrim elementlari bilan bir qatorda ularning hamma 
elementlari (massivlar)ustida ham amallar bajarish mumkin. Buning uchun amal belgisining 
oldiga nuqta qо‘yiladi. Masalan, * operatori vektorlar yoki matritsalarni kо‘paytirishni 
anglatadi, .* operator esa massivning hamma elementlarini elementlararo kо‘paytirishni 
bildiradi. Matritsa skalyarga kо‘paytiriladigan M*2 va M.*2 ifodalar teng kuchli. Quyidagi 
misollarni kо‘raylik: 
»M1=[1 2 3]; 
»M2=[4 5 6]; 
»M=M1*M2 
??? Error using ==>* 
Inner matrix dimensions must agree. 
»M=M1.*M2 
M = 
4 10 18 
»M*2 
ans= 
8 20 36 
»M.*2 
ans = 
8 20 36 
» 

---

Bu yerda vektorlarni kо‘paytirish M=M1*M2 ifodasida kо‘paytirish belgisidan 
oldin nuqta qо‘yilmaganligi uchun tizim xato tо‘g‘risidagi 
Inner matrix dimensions must 
agree 
(matritsalarning о‘lchamlari о‘zaro moslashishi kerak) degan axborotni berdi. Xato 
tuzatilgandan keyin tо‘g‘ri natija olindi.