O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta mahsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-pedagоgika instituti

 
Tasvir 4.2. Asosiy ko’rinishlarni joylashishi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tasvir 4.3. Qo’shimcha ko’rinishni belgilanishi va bajarilishi 

---

Chizmada barcha ko’rinishlar proektsion bog’lanishda tasvirlanadi. Agar 
ko’rinishlardan biri proektsion bog’lanishda joylashmagan bo’lsa yoki buyum sirtining biror 
qismini asosiy ko’rinishlarda tasvirlashning iloji bo’lmasa, buyum sirtiga parallel’ bo’lgan 
yangi tekislikka 
qo’shimcha ko’rinish 
sifatida proektsiyalanadi va chizmada ko’rinish 
yo’nalishi belgilanadi, qo’shimcha ko’rinish esa o’sha belgi bilan nomlanadi (tasvir 4.3). 
Qo’shimcha ko’rinish chizma formatining bo’sh joyida tasvirlanadi. 
Agar buyum sirtining ayrim tor qismigina chegaralanib olinsa, bunday tasvir 
mahalliy ko’rinish 
deb nomlanadi (tasvir 4.4 B ko’rinish). 
Tasvir 4.4. Mahalliy (V) va qo’shimcha ko’rinish (A)ni bajarilishi 
 
Agar qo’shimcha ko’rinish qulay vaziyatga keltirib burib chizilsa chizmada 
Chizmada ko’rinmas kontur chiziqlari (shtrixlar)ning ko’payib ketishi natijasida 
buyum haqida tasavvurga ega bo’lish qiyinlashadi va chalkashliklarga, xato tasavvurlarga 
olib kelishi mumkin. Shuning uchun buyumning ko’rinish va tasvirlarida qirqimlar 
qo’llaniladi. 
Tasvir 4.5. Qirqimning hosil bo’lishi 

---

Kesuvchi tekisliklarning soni va proektsiya tekisliklariga nisbatan vaziyatiga qarab 
qirqimlar oddiy va murakkab bo’lishi mumkin. Qirqimlarning klassifikatsiyasi tasvir 4.6 
dagi diagrammada keltirilgan.