O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat teхnika universiteti

---

1 
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA O‘RTA MAХSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
 
ISLOM KARIMOV NOMIDAGI 
TOSHKENT DAVLAT TEХNIKA UNIVERSITETI 
 
 
 
 
 
 
METROLOGIYA VA STANDARTLASHTIRISH 
 
fanidan amaliy mashg‘ulotlarni o‘tkazish uchun 
 
USLUBIY QO‘LLANMA 
 
Toshkent 2019 

---

2 
Tuzuvchilar: 
Qodirova SH.A., Axmedov M.Y. Maхmudjonov M.M. 
“Metrologiya va standartlashtirish” fanidan amaliy mashg‘ulotlarni o‘tkazish 
uchun uslubiy qo‘llanma. – Toshkent: ToshDTU, 2019 y. 70 b. 
Uslubiy qo‘llanma namunaviy dastur va o‘quv rejaga muvofiq 
“Metrologiya va standartlashtirish” fanidan amaliy mashg‘ulotlarni 
o‘tkazish uchun tuzildi.
Uslubiy qo‘llanma Toshkent davlat texnika unversiteteida tahsil 
olayotgan barcha texnika yo‘nalishlar uchun 18 soatlik amaliy 
mashg‘ulotlarini o‘tkazish uchun tayyorlandi. 
Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti ilmiy-
uslubiy kengashi qaroriga muvofiq chop etildi 
 
 
 
Taqrizchilar: 
Mo‘minov N.Sh. TAQI Shahar qurulishi va xo‘jaligi 
kafedrasi mudiri, prof.
Matyakubova P.M. ToshDTU MSS kafedrasi mudiri, prof. 
© Toshkent davlat texnika universiteti,2019 
 

---

3 
Kirish 
“Metrologiya va standartlashtirish” fani bo‘yicha amaliy 
mashg‘ulotlar uchun uslubiy qo‘llanmada hayotimizning barcha 
jabhalarida, xalq xo‘jaligi, sanoatning barcha tarmoqlari uchun o‘ta zarur 
bo‘lgan, metrologiya haqidagi asosiy tushunchalar va ta’riflar, metrologik 
xizmati va metrologik ta’minot, standartlashtirish hamda uning davlat 
tizimi, sertifikatlashtirish, sifat tizimlari va sifat boshqaruvi kabi masalalari 
xususida yetarli va zarur ma’lumot keltirilgan. 
“Metrologiya va standartlashtirish” fani uzoq tarixga ega bo‘lishi 
bilan bir qatorda, ilmiy falsafiy nuqtai nazardan iqtisodiyotning barcha 
tarmoqlariga xos bo‘lgan, doimiy ravishda va uzluksiz tarzda rivojlanishda 
bo‘luvchi fanlar turkumiga kiradi. 
Ushbu o‘quv ish dastur hayotimizning barcha jabhalarida, xalq 
xo‘jaligining, sanoatning barcha tarmoqlari uchun zarur bo‘lgan 
metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish haqidagi asosiy 
tushunchalar va ta’riflar, o‘lchash usullari, kattaliklar, o‘lchash vositalari, 
xatoliklari, o‘lchashlar birliligi, metrologiya xizmati va metrologik 
ta’minot, standartlashtirish hamda uning davlat tizimi, sertifikatlashtirish, 
sifat tizimlari va sifat boshqaruvi kabi masalalarni qamraydi. Shuning uchun 
ham metrologiya, standartlashtirish, sertifikatlashtirish asoslarini bilish, 
sifat boshqaruvi bo'yicha qoidalarni, talablarni, me’yoriy hujjatlarni bilish, 
uni o'z mutaxassislik doirasida tushunish va amaliy qo‘llash texnika va 
texnologiya sohalaridagi bakalavriyat yo‘nalishlari bitiruvchilari uchun 
muhim omillardan biri bo‘lib hisoblanadi. 
"Metrologiya va standartlashtirish" fanining vazifasi talabalarda 
metrologiya, 
standartlashtirish 
va 
sertifikatlashtirish 
bo‘yicha 
tushunchalarni: metrologik ta’minot, metrologik xizmat, o‘lchash usullari 
va vositalari, xatoliklari, standartlashtirish va sertifikatlashtirishga oid 
me'yoriy hujjatlar to‘g‘risida yetarli bilimlarni shakllantirishdir. 
"Metrologiya va standartlashtirish" fanini o‘rganishdan maqsad: 
talabalarda iqtisodiyotimizning texnika va texnologiya, menejment va 
marketing sohalaridagi ishlab chiqarish, muhandislik sohalari bilan bog‘liq 
bo‘lgan turli metrologik, standartlashtirish va sifat boshqaruvi, 
sertifikatlashtirish bo‘yicha masalalar bilan shug‘ullanishi hamda me’yoriy 
hujjatlar va standartlar bo‘yicha malaka va ko‘nikma hosil qilish.

---

4