O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi gulistоn dаvlаt universiteti o’. T. Toshbekov

1.
Namlanganda ham yemirilmaydigan suvga chidamliligi mustaxkam hususiyatga ega 
bo’lgan donadorlik; 
2.
Namlanganda parchalanib ketadigan suvga chidamsiz mustaxkam bo’lmagan sоxta 
donadorlikka bo’linadi. 
Bundan tashqari, tuproq donadorligi o’lchamiga qarab ham ikkiga bo’linadi: 
1.
O’lchami 0,25 mm dan katta bo’lgan zarrachalar – makrodonodorlik; 
2.
O’lchami 0,25 mm dan kichik bo’lgan zarrachalar – mikrodonadorlik deb yuritiladi. 
Tuproq donadorligi aniq ko’rinib turadigan bo’lishi yoki, aksincha, yaxshi ko’rinmasligi 
ham mumkin. Nihoyat, umuman donadorligi yo’q tuproqlar ham mavjud. 
Tuproq donadorligi qatlamlar bo’yicha o’zgarib turadi. 
Tuproq qovushmasi
- quruq tuproqning zichligi va g’ovaqligi turlicha bo’ladi. Tuproq 
zichligi quydagilarga bo’linadi: 
1)
o’ta zich tuproqlar - belkurak va pichoq o’tmaydi. 
2)
zich tuproqlar - zarrachalar jips birikkan bo’ladi, va ularga belkurak qiyin o’tadi. 
3)
g’ovak tuproqlar - bunda zarrachalar yoki donador elementlar o’zaro yahshi birikmagan 
bo’ladi va belkurak osоnlik bilan kesadi. 
4)
sоchiluvchan tuproq - ular tarkibida sоchiluvchan qumlar bo’ladi nam holda zichligi 
kamayadi. 
Tuproq zarralari va donador bo’laklari o’rtasidagi g’ovakliklarning katta kichikligi, shakli va 
miqdoriga qarab quyidagilarga bo’linadi: 
1)
Mayda g’ovakli tuproqlar - g’ovakliklarning diametri 1mm dan kichikroq bo’ladi (lyoss); 
2)
g’ovakli tuproqlar - g’ovaklarning diametri 2-3 mm (sur tuproqlar); 
3)
g’alvirakli tuproqlar - g’ovaklarning diametri 3-5 mm gacha; 
4)
teshikli tuproqlar - g’ovaklarning diametri 5-10 mm; 
5)
serg’ovakli tuproqlar - 10 mm dan ortiq; 
6)
mayinsimon tuproqlar - yer qazuvchi jonivorlarning inlari; 

---

35