O`zbekiston respublikasi оliy va o`rta махsus та’liм vazirligi bухоrо даvlat universiteti


[W] yoki [Pm] kengaytiruvchilari bilan farqlanuvchi uyushgan gaplar



Download 1,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet55/122
Sana31.03.2022
Hajmi1,8 Mb.
#520258
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   122
Bog'liq
hozirgi ozbek adabiy tili sintaksis

[W] yoki [Pm] kengaytiruvchilari bilan farqlanuvchi uyushgan gaplar. 
1.Erta yog`ib o`tgan yomg`ir Chang va yomg`irni yuvib ketgan, daraxtlarning 
yaproqlari tiniq va toza edi. 2.Uyg`onganda suyaklari zirqirar, u o`zini lanj tuyardi. 
3.Axmoq horiganini bilmas, ko`sa qariganini. 4.Axmoq qizini maqtar, tentak o`zini 
(maqol). 5.Baland simyog`ochlardagi lampochkalar nuri ham tarvaqaylab ketgan, 
soyasi hovliga tushib turar edi (S. Zunnunova.) 6.YAxshidan ot qoladi, yomondan 
dod. (Maqol.) 7.Saodatxon jim qolgan, ko`nglida g`azab yonar edi.(«SHarq 
yulduzi».)8.Birniki mingga, mingniki tumanga.(Maqol.)
Ko`rinadiki, uyushgan gaplarni hosil qilishda uyushtiruvchi vosita muhim 
mavqega ega. Umumlashtirgan holda uyushgan gaplar kesimlari quyidagi 
xossalarga ega bo`ladi:
Hamma kesimlar bir xil shaklda bo`ladi: 
a) (...[W1] Q - gan, ... [W2] Q - gan) edi; 
b) (...[W1] Q -ganday, ... [W2] Q - ganday) emish. 
Kesimdagi W ning grammatik shakli har xil bo`ladi: 
a) (...[W] – - gan, ... [W2] – - (a)r-) Pm; 
b) (... [W1] – -(i)b, ... [W2 ] – - mas) Pm. 
Kesimdagi W ham, Pm ham bir xil, ularning kengaytiruvchilari har xil bo`ladi. 
[.. [W1] – - gan .. [W2] – -gan] Pm 
Tayanch tushunchalar: 
uyushgan
 
gap, uyushgan gapning qolipi va uning 
ko`rinishlari, tip va tur, kesimning uyushtiruvchilik xususiyati.
 
Tavsiya etiladigan adabiyotlar: 
1. Маҳмудов Н., Нурмонов А. Ўзбек тилининг назарий грамматикаси. – Т., 
1995.
2. Сайфуллаева Р. Ўзбек тилида қўшма гапларнинг формал – функционал 
тадқиқи. – Т., 1994.
3. Сайфуллаева Р., Менглиев Б. в.б. Ҳозирги ўзбек адабий тили. Синтаксис. III. 
– Т., 2006. 
4. Ғуломов А., Асқарова М. Ҳозирги ўзбек адабий тили. Синтаксис.– Т., 1987. 
 
 
Mavzuni mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar: 
1.
Uyushgan gapni qo`shma gap bilan qiyoslang. 
2.
Uyushgan gapni uyushiq bo`lakli gap bilan solishtiring. 
3.
[W] yoki [Pm] kengaytiruvchilari bilan farqlanuvchi uyushgan gaplar. 
4. Uyushgan gapning kesimiga xos xususiyatlarni tavsiflang.

Download 1,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish