O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi bоshlаng’ich prоfessiоnаl ta’limning

Induktorli generatorlar quyidagicha ishlaydi. Uyg’otish chulg’ami 1 dan o’zgar-mas tok o’tishi natijasida hosil bo’lgan magnit oqimi rotor aylanganda kattali-gini ham, yo’nalishini ham o’zgartirmaydi.Bu oqim vtulka 2 va val 3 orasidagi havo-li tirqish, tishchalari yulduzcha ko’rinishida ishlangan rotor 4, rotor va stator ora-sidagi havoli tirqish, stator o’zagi 5, qopqoq 6 orqali yana vtulka 2 ga tutashadi. Rotor aylanganda undagi tishchalarning stator tishchalariga nisbatan holati o’zgara-di va stator tishchalaridan o’tayotgan magnit oqimi maksimal qiymatdan (rotor va stator tishchalarining o’qlari mos kelganda) minimal qiymatgacha (stator tishchalari bilan rotor ariqchalarining o’qi mos kelganda) o’zgaradi. Stator tishchalaridagi mag-nit oqimining o’zgarishi uning chulg’amlarida o’zgaruvchan EYUK induksiyalanishiga olib keladi.
Qisqartirilgan tumshuqsimon qutbli generatorlarda (6-rasm) uyg’otish chulg’ami 4 rotorning ikkita yarim o’zagi 2, 3 orasidagi tirqishdan tushirilgan qo’zgalmas nomagnit disk 1 ga o’rnatilgan. Uyg’otish chulg’amidan tok o’tganda, uning atrofida hosil bo’lgan magnit maydoni ta'sirida rotorning tumshuqsimon qutbli yarim o’zaklari magnitlanadi. Rotor aylanganda, uning atrofidagi magnit maydonining kuch chiziqlari (magnit oqimi) stator chulg’amlarini kesib o’tadi va ularda o’zgaruvchan EYUK induksiyalaydi. Bu generatorlar sodda to’zilishi bilan ajralib turadi. O’lchamlari nisbatan kattaligi va uyg’otish chulg’amini bikr maxkamlash qiyinligi bu turdagi generatorlarning kamchiligi hisoblanadi.
O’zgaruvchan tok generatorlarining tavsifnomalari. O’zgaruvchan tok generatorlarining ishlash samarasi asosan salt ishlash, tashqi, tok-tezlik, tezlik-rostlash va ishchi tavsifnomalari bilan belgilanadi.

Salt ishlash tavsifnomasi deb n = const va IYU = 0 bo’lgan holda generator ishlab chiqqan EYUK YE ni uyg’otish toki IU ga bog’liqligiga aytiladi. Salt ishlash tavsifnomasi (6 - rasm) bo’yicha generator rejadagi kuchlanishga erishishi uchun rotorning zaruriy aylanishlar chastotasi aniklanadi.Amalda salt ishlash tavsifnomasi fazaviy EYUK qiymati (YEF =4,44kch fw F) orqali hisoblanadi.