O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi bеrdаq nоmidаgi qоrаqаlpоq dаvlаt univеrsitеti

n		e	2ℓ+1	(2ℓ+1)·2
2n^2
K	1	s	0	1 }1^2	2	2 = 2 · 1^2
L	2	s p	0 1	1 2^2 3	2 6	8 = 2 · 2^2
M	3	s p d	0 1 2	1 3 3^2 5	2 6 10	18 = 2 · 3^2
N	4	s p d f	0 1 2 3	1 3 4^2 5 7	2 6 10 14	32 = 2 · 4^2

Jadvaldan ko'rinib turibdiki, K elektron qavat (n=1) 5ta qavatchadan (pog'onachadan) iborat bo'lib, bu qavatchadan elektronlar 1ta doiraviy orbitalda harakat qiladi (s-orbital). Keyingi L qavat (n=2) 2ta qavatchadan va 4ta orbitaldan (ℓ=0, ℓ=2).

1s 3p orbital (2²) m_e = 0 m_e = -1,0,+1

M qavat (n=3) 3ta qavatchadan tashkil topgan, orbitalar soni 9ta (3²) 1s 3p 5d orbital. N qavat 4ta qavatchadan tashkil topgan. Shu 4ta qavatchadagi orbitalar soni 16ta (4²)

1 s

3p orbital

5d

7f

jami:16

Demak, bosh kvant soniga (n) muvofiq keladigan statsionar orbitalarning umumiy soni n² ga teng.

Spin kvant soni m_s. Biz 3ta kvant sonni ko'rib chiqdik. Atomdagi elektronni xarakterlovchi yana bir kvant soni bor. Bu spin kvant sonidir. Spin kvant soni elektronnig o'z o'qi atrofida aylanishi bilan bog'liq. Elektron o'z o'qi atrofida soat strelkasi bo'ylab va soat strelkasiga teskari yo'nalishda harakat qilishi mumkin. Shuning uchun spin kvant soni ; sonlarni qabul qilishi mumkin xolos. Elektron spinini grafik ravishda ↑ yoki ↓ kabi yozadilar. Qarama-qarshi yo'nalgan spinli 2ta elektronni antiparallel spinli deyiladi. Ya'ni ↑↓ spinlari bir tomonga yo'nalgan 2ta elektronni spinlari parallel elektronlar deyiladi ya'ni ↑↑ yoki ↓↓ . Agar 2ta antiparallelel elektron 1 orbitalda bo'lsa, ular o'zaro tortishadi va elektron juftini hosil qiladilar. Parallel spinli elektronlar bir-biridan itariladi. Ularni juftlashmagan elektronlar deyiladi.
MAVZU №3. KIMYOVIY BОG`LАNISH TUSHUNCHАSI

REJA:

1. 
   Kimyoviy bоg`lаnish hаqidа tushunchа
   
2. 
   Kovalent bog’ning yo’naluvchanligi
   
3. 
   Kovalent bog’ xarakteristikasi
   
4. 
   Kovalent bog’ uzunligi
   

Tayanch so’zlari: Kimyoviy bog’lanish, Kovalent bog’, qutbli va qutbsiz bog’lanish, ion bog’lanish, metal bog’lanish, donor-akseptorli bog’lanish, bog’ uzunligi, bog’lanish energiyasi.