O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta- maxsus ta‟lim vazir ligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti ro‟yxatga olindi

Tajriba qurilmasining tuzilishi. 
Qurilmaning tuzilishi 4.1- rasmda ko‘rsatilgan. U suyuqlik bilan to‘ldirilgan shaffof tsilindr (1) 
dan iborat. TSilindrda cho‘ktirishning boshlanishi va tugashini qayd qilish uchun belgilar (2) mavjud. 
Sharning diametrini aniqlash uchun shtangentserkuldan foydalaniladi. Sharning massasi 
analitik tarozida aniqlanadi. Sharlar tsilindrning yuqori qismidan tushiriladi va tsilindrning pastki 
qismida yig‘iladi. 
Ishni bajarish tartibi: 
1.Tsilindrga uning yuqori belgisidan balandroq qilib suyuqlik qo‘yiladi. 
2. Suyuqlikning temperaturasi o‘lchanadi. Agar suyuqlik uzoq vaqt davomida tsilindrda turgan 
bo‘lsa, uning temperaturacini xona temperaturasiga teng deb olsa ham bo‘ladi. 
3. Har xil diametrli va turli materiallardan yasalgan sharlar tanlanadi. Ularning diametri 
mikrometr yoki shtangentsirkul bilan aniqlanadi, massasi analitik tarozida o‘lchanadi. 
4. Shar materiallarning zichligi hisoblanadi. 
5. Shar tsilindrga tushiriladi va cho‘kish davomiyligi ya`ni sharning yukori belgidan pastki 
belgigacha bo‘lgan masofani o‘tish vaqti aniqlanadi. 
6. Har qaysi suyuqlik va shar uchun tajriba 5-6 marta takrorlanadi. O‘lchash va hisoblash 
natijalari sinov jadvaliga kiritiladi. 
 
4.1 – rasm. Tajriba qurilmasi. 
1 – tsilindr, 2 – belgilar. 
Tajriba natijalarinitahlil qilish. 
1. Suyuqlikning o‘lchangan temperaturadagi zichligi va dinamik qovushqoqlik koeffitsienti 
ilovadagi jadvaldan topiladi. 
2. Shar materialining zichligi ilovadagijadvaldan topiladi. 
3. Cho‘kish tezligi quyidagi formuladan hisoblanadi. 
(4.8) 
N - belgilar orasidagi masofa, m; 
- cho‘kish vaqti, s; 
4. Reynol‘dc kriteriysi hisoblanadi; 
(4.9) 

---

151 
Jadval 4.1 
Ta
jriba
, 
№