O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta- maxsus ta‟lim vazir ligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti ro‟yxatga olindi

 
13-mashg‟ulot. Qobiq quvurli issiqlik almashinish qurilmasini hisoblash. Texnologik 
hisob. 
Boshlang‟ich shartlar: 
– 
miqdordagi toluolni 
dan 
gacha temperaturasi 
va 
bo`lgan suv bilan sovitishni amalga oshiruvchi standart qobiq quvurli 
sovitgichni hisoblash va tanlash. 
Toluol 
– korrozion faol organik suyuqlik. Uning o`rtacha temperaturadagi 
fizik-texnikaviy xossalari quyidagicha: zichligi - 
solishtirma issiqlik sig‘imi - 
; qovushqoqligi - 
; issiqlik o`tkazuvchanlik koeffitsiyenti -
. 
Suvning o`rtacha temperaturadagi 
fizik -texnikaviy 
xossalari quyidagicha: zichligi - 
solishtirma issiqlik sig‘imi - 
; qovushqoqligi - 
; issiqlik o`tkazuvchanlik 
koeffitsiyenti - 
.
Texnologik hisoblash 
1. Issiqlik yuklamasini aniqlaymiz: 
2. Issiqlik balansi tenglamasidan suv sarfini aniqlaymiz: 

---

126 
3. Issiqlik tashuvchilarning qarama – qarshi harakatida o`rtacha temperaturalar farqini 
aniqlaymiz: 
 
 
4. Quvurlarda issiqlik tashuvchilarning harakat rejimlarini aniqlash: 
Topshiriq shartiga asosan sovitilayotgan muhit (toluol) quvurlar ichida, sovituvchi agent (suv) 
quvurlar orasidagi bo`shliqda harakatlanishi talab qilinadi. 
Harakatning turbulent rejimida diametri 25x2 mm li quvurdan bir yo`lda quvurlar bo`shlig‘iga 
qancha joylashtirish mumkinligini aniqlaymiz. 
Re
= 15 000 deb qabul qilamiz:
Ilovadan quvurlar soni 61 ta va qobiq diametri 
D
= 325 mm li bir yo`lli qobiq quvurli issiqlik 
almashinish qurilmasini tanlaymiz. 
Reynol‘ds mezoni qiymatini aniqlaymiz: 
Demak toluolning harakat rejimi turbulent ekan. 
5. Toluol uchun issiqlik berish koeffitsiyentini quyidagi formula bo`yicha aniqlaymiz: 
bo`lganda toluol uchun Prandtl mezoni 
6. Devordan sovituvchi suvga issiqlik berish koeffitsiyentini aniqlaymiz: 
Suvning o`rtacha temperaturasi 
ga teng bo`lganda Prandtl mezoni 
ga teng bo`ladi. 
Quvurlar orasidagi bo`shliqda suvning harakat tezligini aniqlaymiz 
 
Reynol‘ds mezonini aniqlash uchun quvur ekvivalent diametrini topamiz: 
 
Reynol‘ds mezoni: 
 
Reynol‘ds mezoni qiymatini 10000 ga teng deb qabul qilamiz va Nussel‘t mezonini 
aniqlaymiz: 
C
= 1,16 – to`siq bo`lmaganda qabul qilinadigan koeffisent; 
C
= 1,72 – to`siq bo`lganda qabul qilinadigan koeffisent. 

---

127 
Devordan sovituvchi suvga issiqlik berish koeffitsiyenti 
Ifloslanishning termik qarshiligi: 
toluol tomonidan
suv tomonidan
. 
Issiqlik 
almashinish 
qurilmasi 
quvuri 
issiqlik 
o`tkazuvchanlik 
koeffitsiyenti
ga teng bo`lgan zanglamas po`latdan tayyorlangan. 
Issiqlik o`tkazish koeffitsiyenti: 
Quvurlar orasidagi bo`shliqda to`siqlar mavjud bo`lganda issiqlik tashuvchilarning kesishgan 
harakat yo`nalishi tashkil qilinadi. 
O`rtacha temperaturalar farqi (
) kesishgan harakat yo`nalishi uchun 
Bu yerda: 
– temperaturalar farqiga bog‘liq bo`lgan koeffitsiyent bo`lib, uni topish uchun 
P
va 
R
koeffitsiyentlar qiymatini aniqlash kerak bo`ladi.
P
va 
R
ning ushbu qiymatlarida 
ga teng bo`ladi.
Shunday qilib o`rtacha temperaturalar farqi 
Issiqlik o`tkazishning talab qilinadigan yuzasi maydoni 
TN rusumli bir yo`lli 4 ta qobiq quvurli issiqlik almashinish qurilmasini qabul qilamiz. Ushbu 
qurilma quyidagicha tavsiflanadi: 
- issiqlik almashinish yuzasi – 
f
= 19,5 
m
2
; 
- qobiq diametri - 
D
= 325 
mm
;
- quvur diametri - 
d
= 25x2 
mm
; 
- quvur uzunligi - 
l
= 4 
m
;
- quvurlar soni - 
n
= 61; 
- segmentli to`siqlar soni - 
n
1
= 18 
- oltiburchakning diagonali bo`yicha quvurlar soni – 
n
2
= 9
Issiqlik almashinish qurilmalari ketma-ket ulangan. Issiqlik almashinish yuzasining zahira 
maydoni: 
Quvurlar orasidagi bo`shliqda quvurlar soni: 
Bitta yo`l maydoni 

---

128 
Quvurlar orasidagi bo`shliqda suvning harakat tezligini aniqlashtiramiz: 
 
Reynol‘ds mezoni 
Nussel‘t mezoni 
Issiqlik berish koeffitsiyenti 
 
Issiqlik almashinish yuzasi 
Shunday qilib tekshirish uchun bajarilgan hisob oldin bajarilgan hisobga mos keladi. 
Issiqlik almashinish yuzasining zahira maydoni: