O’zbekiston respublikasi oliy va o rta maxsus ta’lim vazirligi

3-masala: 192 g ammoniy nitrat parchalanganda necha g azot olish mumkin?
Yechilishi: reaksiya tenglamasini tuzamiz va dastlabki hamda hosil bo’lgan mahsulotlar tagiga molekulyar mssalarini yozib qo’yamiz:

192 X
NH₄NO₂ = N₂ + 2H₂O

64 28

192 g --------- X

64 g --------- 28 g
X = azot olinadi.
4-masala: 120 gpirit FeS₂ kuydirilganda necha litr (n.sh. da) SO₂ olinadi?
Yechilishi: reaksiya tenglamasini tuzamiz:
4FeS₂ + 11O₂ = 2Fe₂O₃ + 8SO₂
4 mol FeS₂ 4 *(56+2*32) = 480 ekanligini, 8 mol SO₂ 8*22.4l hajmni egallashini topamiz .
Reaksiya tenglamasiga muvofiq
480 gFeS₂ -------------------- 8*22.4 l SO₂
120g FeS₂ -------------------- x l SO₂
X = 44.8l SO₂
5-masala: xlorid kislota sintez qilishda 710 g xlor va 22 g vodorod olindi. Quyidagilarni: 1) qaysi modda ortiqcha olinganligini; 2) ortiqchz moddaning foiz miqdorini; 3) hosil bo'lgan vodorod xloridning miqdorini hisoblab toping.
Yechilishi: reaksiya tenglamasini tuzamiz:

Cl₂ + H₂ = 2HCl

71 2 2* 36.5
Miqdori ma’lum moddaga qarab, ikkinchi moddaning masalan, xlorga qarab vodorodning miqdorini hisoblab topamiz:
2 g H₂ -------------- 71 g Cl₂
X H₂ -------------- 710 g Cl₂
X = 20 g H₂
Vodorodning ortiqchasi 22-20= 2 g gat eng.
Ortiqcha vodorodning foiz miqdori

Hosil bo’lganvodorod xloridning miqdorini hisoblaymiz:
71 g Cl₂ ------------2*36.5 g HCl
710 g Cl₂ ----------y HCl
y= g HCl
6-masala: reaksiyada vodorod bilan kislorodning 80 ml aralashmasi ishtirok etadi. Reaksiyadan keyin 8 ml vodorod qolganligini e’tiborga olib, aralashmaning hajmiy ulushdagi tarkibini hisoblab toping.
Yechilishi: bu reaksiyada 80-8= 72 ml aralashma nreaksiyaga kirishgan.
Reaksiya tenglamasi:
2H₂ + O₂ = 2H₂O
Ko’rinib turibdiki, vodorod bilan kislorod hajm jihatdan o’zaro 2:1 nisbatda reaksiyaga kirishadi.
Bu holda
vodorod va
kislorod reaksiyaga kirishdi. Boshlang’ich aralashmada 48+8= 56 ml vodorod va 24 ml kislorod bo’lgan
= 70 vodorodning hajmiy ulushi foizlarda
= 30% kislorodning halmiy ulushi foizda.

Xulosa