O'zbekiston respublikasi oliy va maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomida o'zbekiston milliy universiteti fakultet

Quruqlik vulkanlari. Vulkan jarayoni faqat okeanda yoki orol, yarimorollarda sodir bo‘lmasdan, balki materik orasidagi tog‘lar, platolarda ham kuzatiladi va o‘z mahsuloti bilan yer po‘stini vulkan jinsi va foydali qazilmalar bilan boyitadi. Materikdagi vulkanlar okean va orollardagiga nisbatan paydo bo‘lishi va mahsuloti bilan farq qiladi,

Quruqlikda neogen va antropogen davrida harakatda bo‘lgan vulkanlardan xarakterlilari Markaziy va Sharqiy Afrika, Ara­biston, Yevropaning g‘arbi, Osiyoning markazi, shimoliy - sharqiy va sharqiy qismida ko‘proq tarqalgan.

Afrikaning markazida va sharqiy qismidagi vulkanlar asosan paleogen va antropogen davrida hosil bo‘lgan katta yer yoriqlarida joylashgan bo‘lib, yangi strukturalar hosil bo‘lishiga olib kelgan. Afrikaning shimoliy - g‘arbida 3000 km cho‘zilgan tog‘liklar Markaziy Afrika do‘ngligidan mintaqaviy yer yorig‘i bilan ajralib turadi. Janubda Janubiy Afrika tog‘lari (eni 2,5 ming km) bor. Materik sharqida esa 4 ming km ga cho‘zilgan baland Afrika tog‘lari bo‘lib, u Zambiyadan boshlanib Qizil dengizgacha boradi. Yer yoriqlaridan chiqqan bazalt tarkibli vulkan jinslari qari (tokembriy) tog‘ jinslari ustiga quyilgan.

Bunday vulkan faolyati ayrim joylarda hozirgi vaqtda ham kuzatiladi. Masalan Afrikadagi Kilimanjaro vulkan guruhidan Kibo 6010 m shular jumlasidandir