O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

0 ‘g ‘itlar va in sek tifu n gitsid la r ilm iy tad q iq ot in stitu tid a
(R ossiyada) ekstraksiya jarayonini o ‘zlashtirish ham da yaxshi
kristall tarkibiy tuzilmali fosfogips olish m obaynida fosfat kislotani
y o ‘qotishning ikki oddiy usuli sinab k o ‘rildi:
a) fosfogipsni to'g'rid an -to'g^ i suv bilan yuvish;
b) suvda eriydigan kislotani ohak suti bilan neytrallash.
Muayyan miqdordagi havoda quritilgan fosfogips uy haroratidagi
suvga solingandan keyin filtrlanib yuvilgach, fosfogips suvda eriydigan
56

---

fosfat kislotadan osongina xalos b o ‘ladi. Agar fosfogips tarkibida 2%
P20 5 b o ‘lsa ,/u n i yuvib tozalash uchun bir kilogram m havoda
quritilgan fosfogipsga 2—2,2 litr suv kifoya qiladi.
Suvda eriydigan P20 5 ni ohak suti bilan neytrallashda fosfogips
pulpasiga hisob-kitob asosida tarkibida 10% C a(O H )2 b o‘lgan ohak
suti qo'shiladi, keyin pulpa 2 soat mobaynida qorishtiriladi. Neytrallash
reaksiyasining tugashi fenolftalein bo'yicha kuzatilib turiladi.
Fosfogips suvda eriydigan P20 5 dan yuvib tozalangandan s o ‘ng
u n d an fo sfo g ip sli b o g ‘lo v c h i o lis h m u m k in . A n a sh u n d a y
b o g ‘lo v e hi m oddaning sifati m exan ik m ustahk am ligi ham da
tishlashish muddatlari b o ‘yicha standart talablariga muvofiq keladi.
Fosfogipsdan angidrit sement olish. 
Bundan ellik besh yil
m uqaddam kimyogar o lim P.P. Budnikov o z m iqdordagi ish-
qorlar, kislotalar, o ‘rta va nordon tuzlar erim aydigan angidritning
gidratlanishiga im kon berishini k o ‘rsatib o ‘tgan edi.
Angidrit sem enti asosan suvsiz kalsiy sulfatdan tarkib topgan,
tabiiy yoki sintetik gipsni 6 00—700 daraja haroratda kuydirib