O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

Portlandsem ent klinkerini tabiiy faol m ineral m oddalar bilan
birga tuygandan keyin hosil b o ‘lgan gidravlik b og‘lovchi m oddalar
pussolan portlandsement
 deb ataladi. Sem entning xossalari va sifatiga
q o ‘yiladigan talablarga qarab q o‘shim chaning miqdori belgilanadi
va u, odatda, 20 —40% atrofida bo'ladi.
Toshqolli portlandsement ishlab chiqarishda sementga q o‘shila-
digan faol mineral m odda sifatida dom na pechlaridan chiqqan
donador toshqol ishlatiladi: sem entga tosh qol 30—60% (odatda,
4 0 —50%) atrofida q o ‘shiladi.
Pussolan portlandsem ent va toshqolli portlandsem ent qotgan
vaqtda faol m ineral m oddalardagi qum tuproq klinkerdan ajralib
chiqqan ohak bilan kim yoviy reaksiyaga kirishadi, natijada kalsiy
gidrosilikatning qiyin eriydigan birikmasi hosil boTadi:
Ca(0H)2+Si02+nH20 = C a 0 S i0 2(n+l)H 20 .
D e m a k , fa o l m in eral m od d a q o 'sh ilg a n p o rtla n d sem en t
qotgandan s o ‘ng unda erkin kalsiy gidrat oksid (ohak) m iqdori
juda kamayib ketadi, shu tufayli portlandsem entning chuchuk va
m inerallashgan suvlarga turg‘unligi ortadi.
Bu sem entlam inng maydaligi va tishlashish muddati portland-
sem entnikidan farq qilm aydi, lekin ularning qotish tezligi port-
landsem entli betondan kam. Dastlabki kunlarda bu sem entlarning
qotishi sekinlik bilan borishiga qaramasdan 28 kun ichida betonning
mustahkamligi portlandsement mustahkamligiga yetadi. Buyumlaiga
issiq b u g ‘ b ilan ta ’sir etilganda bu sem en tla r b eto n n in g tez
qotishini ta’m inlaydi.
Pussolan sem ent bilan toshqolli portlandsem entning markalari
portlandsem entning markasiga o ‘xshash: 300, 400 va 500.
Bu tur portlandsem entlar oddiy portlandsem entga nisbatan