O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

Bog‘lovchi materiallarni ishlatishda ular quyidagi talablarga
javob berishi lozim : q orish m aning tish lash ish davri, norm al
qorishma olish uchun suv miqdori, suvning qorishma bilan birikish
darajasi, tishlashishdagi issiqlik m iqdori va hokazolar.
B og‘lovch i m aterialni suv bilan qorishtirganda qattiq holatga
o'tgunga qadar ketgan vaqt uning 
tishlashish davri
deb ataladi.
Qorishmada 
suv qanchalik k o ‘p b o ‘lsa, uning tishlashishi shuncha
sekin b o‘ladi. Shuning uchun normal qorishma tayyorlashda aw alo
suv m iqdorini aniqlab olish kerak. H ar bir bog 'lovch i u ch u n
suv miqdori uning og'irligiga nisbatan foiz hisobida standartlarda
bclgilangan m e ’yor b o ‘yicha aniqlanadi.
B og'lovchi m aterial suv bilan qorishtirilganda fizik-kim yoviy
jarayonlar natijasida quyuqlasha boshlaydi, uning q o ‘zg‘aluvchan-
ligi kamayadi. Buni b og‘lovchi m odda tishlashishning 
boshlanish
davri,
q o ‘zg ‘aluvchanligi butunlay y o ‘qolgandan keyin esa 
oxirgi
davri
 (
qotish
) deb ataladi. Tishlashish davriga qarab bog'lovchilar
quyidagi u ch guruhga b o ‘linadi:
a) tez tishlashuvchi materiallar tishlashuvining boshlanish
davri 3— 10 daqiqa. Bunday b o g ‘lo v ch ila m i ishlatish noqulay
b o'lga n lig i sababli, unga tish la sh ish n i susaytiruvchi m axsus
moddalar, m asalan, qurilish gipsi qo'shiladi;
b) normal tishlashuvchi materiallar tishlashuvining boshlanish
davri 30 daqiqa oxiri esa 12 soatgacha davom etadi. B unday
bog'lovchilarga b eton va qorishmalar tayyorlashda k o‘p ishlatila­
digan barcha sem entlar kiradi;
19

---