О‘zbekiston Respublikasi Oliy

О‘RTA MAXSUS PROFESSIONAL TA’LIMNING

1. 
   “Avtotransportga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash”
   

Avtomobillarga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash fanidan

O’QUV DASTURI

Kvalifikatsiya nomi:	1.Texnik-mexanik
O’quv rejadagi tartib raqami:	3.1.4
Ajratilgan soat:	100

Toshkent 2021

Tuzuvchilar:	J.R.Qulmuxamedov	Toshkent avtomobil va yo’llar texnikumi direktori
	S.O.Mirshaxo’jaev	Toshkent avtomobil va yo’llar texnikumi o’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari
	S.S.Raximberdiev	Toshkent avtomobil va yo’llar texnikumi direktor o’rinbosari..
	R.J.Maxkamov	Toshkent avtomobil va yo’llar texnikumi maxsus fan o’qituvchisi.
Taqrizchilar:	R.S.Xikmatov.	TDTrU t.f.n. dotsent
	U.Soipov.	SHMKFUSTIB yetakchi muxandis

1. 
   O’quv dasturi umumiy talablari
   

Dastur nomi	Avtomobillarga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash
Ajratilgan soat	100
Мavzular soni	35
Dasturning maqsadi	O’quvchilarda avtomobillarga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash ko’nikmalarini shakllantirish.
O’zlashtirish (o’qitish) natijalari	-avtotransport xarakatlanuvchi tarkibiga texikaviy xizmat ko’rsatish asoslarini; -avtomobillarga texnikaviy xizmat ko’rsatish va ta’mirlashda qo’llaniladigan texnologik jixozlarni; -avtomobillarga texnikaviy xizmat ko’rsatish va joriy ta’mirlash texnologiyasini;
Bilimlar	-avtomobillar va extiyot qismlarni saqlashni tashkil etishni; -engil avtomobillarga TXK korxonalari. servis xizmat ko’rsatish korxonalarida TXK va ta’mirlash texnologik jarayonshsh tashkil etishni; -avtotransport va yengil avtomobillarga TXK korxonalarining zona, ta’mirlashni; -xonalarini loyihalash asoslarini bilishi;
Ko’nikmalar	-dvigatellarni mexanizm va tizimlarga TXK bo’yicha amaliy mashg’ulotlarni mustaqilravishda bajarishni; -avtomobillarning transmissiyasi, yurish qismi, boshqarish, organlariga TXK va tmhmirlash bo’yicha amaliy mashg’ulotlarni mustaqil ravishda bajarishni; -barcha turdagi avtomobillarga TXK tavsifnomalarini maxsus mahlumotnoma asosida tuzib chiqishni mustaqil bajarish ko’nikmasiga ega bo’lishi kerak.
O’quv rejasiga muvofiq o’zaro bog’liq bo’lgan fanning nomi	Avtomobil tuzilishi, avtomobil nazariyasi, avtomobil elektr va elektron jihozlari.
O’qitishni tashkiliy shakli	N – Nazariy ta’lim; A – Amaliy ta’lim; N/A – Nazariy va amaliy ta’lim birgalikda tashkil etiladi; R – Kurs ishi
Dasturga qo’yilgan talab	Majburiy
O’qitish tili	Guruhda belgilangan o’qitish tili asosida
Baholash tartibi	Baholash bo’yicha amaldagi tartib asosida
O’quvchilarning bilim va ko’nikmalarini baholash	Yozma, og’zaki, savol-javob, test, amaliy topshiriq

2. 
   O’quv dasturi mazmuni
   

№	Mavzuning nomi	Mavzuning qisqacha mazmuni	Jami	O’qitishni tashkiliy		Mustaqil ta’lim
					shakli
1.	Kirish.Avtomobilning ishonchliligi va uzoq muddatgacha ishlashga	Avtomobillarning ishonchliligini ko’rsatuvchi asosiy ko’rsatkichlar, buzilmay ishlash, uzoq muddatgacha ishga yaroklilik, ta’mirlanuvchanligi va	2	N		1

	yaroqliligiga oid asosiy atamalar va tushunchalar.	saqlanuvchanligi, avtomobillarning buzilishlari va nosozliklari xamda ularning tasnifi. Soz ishchanlik mehyorlari va nosozlik holatlari to’g’risidaga tushunchalar. Avtomobillarning texnikaviy holatining o’zgarishini va yeyilishini kamaytirish tadbirlari.
2.	Avtomobillarga tex- nikaviy xizmat ko’r- satish va ta’mir- lashning mavjud tizimi	Avtomobillarga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash tizimi to’g’risida tushuncha. Avtomobillarga TXK rejali ogoxlantiruvchi tizimining ma’nosi va umumiy tavsifi. Xarakatlanuvchi tarkibga TXK va T to’g’risidagi «Nizom»ning vazifasi va qisqacha tavsifi.	2	N	1
3.	Avtotransport kor- xonalaridagi texno- logik jihozlar to’g’risida umumiy mahlumotlar	ATKning texnologik jihozlar, maxsus asbob- uskunalar, dastgohlar bilan ta’minlanish darajasi. Jihozlarni ta’mirlashni markazlashtirish, avtomobillarga TXK va T ishlab chiqarish jarayonini mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish istiqbollari.	2	N	1
4.	Moylash, ta’mirlash va ajratish-yig’ish jihozlari	Moy tarqatish dastgohi. Kompressor qurilmalari va ularning tuzilishi, qisqacha texnikaviy tavsifi va ishlash tartibi. Moylash va yonilg’i quyish dastgohlarining turlari va ishlashi.	2	N	1
5.	Avtomobillarga kun- dalik texnik xizmat ko’rsatish	Kundalik texnik xizmat ko’rsatishning vazifasi va uni o’tkazish texnologiyasi. KTXKning sifatini nazorat qilish. Xavfsizlik texnikasi, atrof-muxit muhofazasi.	2	N	1
6.	Dvigatelning nazorat ko’rigi va uni umumiy tashxislash (diagnos- tika)	Dvigatelni tashqi ko’rish orqali texnikaviy holatini tekshirish. Dvigatelni to’la tashxislash. Tashxislash kattaliklari (DST 23435-79).	4	N/A	2
7.	Krivoship-shatun va gaz taqsimlash mexa- nizmini tashxislash va texnik xizmat ko’rsatish. Sovutish va moylash tizimini tashxislash va TXK	Krivoship-shatun (KSHM), gaz taqsimlash mexanizmi (GTM), sovitish tizim va moylash tizimini elementlari bo’yicha tashxislash. Dvigatelga TXK va JT da bajariladigan asosiy ishlar. Krivoship-shatun (KSHM), gaz taqsimlash mexanizmi (GTM), sovitish tizim va moylash tizimini joriy ta’mirlashda bajariladigan ishlar.	10	N/A	5
8.	Benzinli dvigatel- larning ta’minlash tizimini tashxislash va TXK	Benzinli dvigatellarning ta’minlash tizimini umumiy tashxislash. Tashxislash kattaliklari. Uglerod oksidi (SO) va uglerod birikmalarining mo’ljalangan mehyoriy qiymatlari. Ta’minlash tizimiga TXK va JTda bajariladigan ishlar.	6	N/A	3
9.	Dizelg’ dvigatellari- ning ta’minlash tizimini tashxislash va TXK	Dizelg’ dvigatelining ta’minlash tizimini umumiy tashxislash. Dizelg’ dvigatellarining ta’minlash tizimida ko’rsatiladigan TXK ishlarining hajmi. Joriy ta’mirlash postida ta’minlash tizimi jihozlarini joriy ta’mirlash ishlari	4	N/A	3
10.	Gaz yoqilg’isida ish- laydigan dvigatel- larning ta’minlash	Gazballon qurilmali ta’minlash tizimining texnikaviy holatini tashxislash. Gazballon qurilma lariga TXK ishlarining mazmuni. Joriy	4	N/A	2

	tizimini tashxislash va TXK	ta’mirlash ishlari.
11	Transmissiyani tash- xislash va TXK	Transmissiyaning texnikaviy holatini umumiy tashxislash. Tarkibiy va tashxislash kattaliklari, ularning nominal, joriy ruxsat etilgan va chegarali qiymatlari. Transmissiya agregatlariga TXK.	6	N/A	3
12	Yurish qismi va avtomobil shinalarini tashxislash va TXK	Xarakatlanuvchi tarkibning texnikaviy holatining harakat xavfsizligiga tahsiri. Yurish qismini tashxislash va TXK. Avtoshinalarga TXK va JT ishlari.	6	N/A	3
13	Boshqarish mexanizm-larini tashxislash va TXK	Boshqarish mexanizmining texnikaviy holatining xarakat xavfsizligiga tahsiri. Rul va tormoz boshqarmasini umumiy tashxislash. Rul va tormoz boshqarmasiga TXK va JT ishlari.	6	N/A	3
14	Kuzov, kabina va platformaga TXK.	Kuzov, kabina, platformalari-ning nosozliklari. Ularning sodir bo’lish sabablari.Kuzov, kabina va platformaga TXK va JT ishlari.	2	N	1
15	Avtotransport kor- xonalarida moddiy- texnika ta’minoti.	Avtotransport korxonalarida moddiy-texnika ta’minotining asosiy vazifalari. Avtotransport korxonalarida ishlatiladigan mahsulotlar.	2	N	1
16	Avtotransport korxonalarida ombor xo’jaligini tashkil etish	Avtotransport korxonalarida omborlarning turlari, omborlarning jihozlari, uning ishlarini mexanizatsiyalash vositalari. Oraliq ombori, ularning ishini tashkil etish.	2	N	1
17	Zamonaviy avto- transport korxonalarining tasnifi	Xarakatlanuvchi tarkibga texnik xizmat ko’rsatish bajariladigan ishlarining turi bo’yicha korxona tasnifi. Vazifasi xamda ishlab chiqarish xo’jalik faoliyati va bo’ysinishi bo’yicha tasnifi. Texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash bazasi, ta’mirlash ashyolari.	2	N	1
18	Avtomobillarga texnik xizmat ko’rsatish texnologik jarayonlarni tashkil etish	Texnologik jarayon to’g’risida tushuncha. Avtomobillarga texnik xizmat ko’rsatish texnologik jarayonlarni tashkil etish	2	N	1
19	Avtomobillarga joriy ta’mirlash tex- nologik jarayonlarni tashkil etish	Avtomobillarga joriy ta’mirlash texnologik jarayonlarni tashkil etish. Maxsus brigada usuli. Agregat usuli.	2	N	1
20	Avtomobillar servisi	Avtoservis korxonalari va ularning tahrifi. Avtoservis xizmatiga quyiladigan talablar va ularni belgilovchi hujjatlar.	2	N	1
21	Avtomobillarga firma usulida xizmat ko’satish	Avtomobil xizmatiga qo’yiladigan talablar va ularni belgilovchi hujjatlar. Avtomobillarga firma usulida xizmat ko’rsatish.	2	N	1
22	Avtomobillarga servis xizmat ko’rsatish korxonalarining	Avtomobilga xizmat ko’rsatish korxonalarida ishlab chiqarish ustaxonalarini tashkil etish. Ishlab chiqarish ustaxonalarining texnologik jihozlari.	2	N	1

	ishlab chiqarish ustaxonalari va texnologik jihoz- lari.
23	Avtoservis korxonalarida mehnatni tashkil etish, ishlab chiqarish va xodim- larni boshqarish.	Avtoservis korxonalarida mehnatni tashkil etish Avtomobillarga texnik xizmat ko’rsatish stantsiyalarining tarkibiy qismi.	2	N	1
24	O’zbekistonda avtoservis muammolari va chet el tajribasi.	O’zbekistonda avtoservis paydo bo’lishi va rivojlanishi. Avtoservisining eng muhim muammolari.Chet el tajribasi.	2	N	1
25	Bo’laklarni suyuqlashtirilgan metall bilan payvandlash va qoplash usuli.	Bo’laklarni payvandlash, eritib qoplash usullarda tiklash va tavsifi. Bo’laklarni eritib qoplash usullarini afzallik va kamchiliklari, boshqa metall qoplash usullaridan afzallik tomonlari. Ish joyining tashkil qilish. Mehnat va atrof-muhit muhofazasi.	1	N	1
26	Bo’laklarni kavsharlash usullari.	Kavsharlash texnologiyasi jarayoni tavsifi, hususiyatlari, turlari va mohiyati.Flyuslar tavsifi va ularga qo’yiladigan talablar. Ish joylarini tashkil etish. Mehnat va atrof-muhit muhofazasi.	1	N
27	Bo’laklarni bo’yoq qoplash usulida ta’mirlash.	Lak-bo’yoq qoplamalar tavsifi, mohiyati va umumiy ma'lumotlar. Bo’laklarni bo’yoqlash usullari.Ish joylarini tashkil etish. Mehnat va atrof-muhit muhofazasi.	1	N	1
28	Dvigatel bo’laklarini ta’mirlash.	Silindrlar bloki, gilg’za. Silindrlar kallagi, tirsakli val, shatun, taqsimlash vali, shesteren, podshipniklar, vtulka, turtkichlar, shtanga obkash (koromislo) va klapanlar nosozliklari.Ta’mirlashda qo’lla-niladigan jahozlar, moslama va asboblar. Ish joylarini tashkil etish. Mehnat va atrof-muhit muhofazasi	1	N
29	Dvigatel sovutish va moylash tizimlarini bo’lak va moslamalarini ta’mirlash	Suv va moy radiatorlarini, suv haydashgich va shamollatgich, moy xaydagichni, moy filtrlari va naychalarining nosozliklari. Sovutish va moylash jihozlarini ta’mirlashda qo’llaniladigan jihozlar, moslama va asboblar. Ish joylarini tashkil etish. Mehnat va atrof-muhit muhofazasi.	1	N	1
30	Dvigatelni ta’minlash tizimi bo’laklari va moslamalarini ta’mir-lash.	Yonilg’i saqlash idishlari va naychalarini, yonilg’i xaydagichlar, karbyurator, injektor va forsunkalar nosozliklari. Ta’minlash tizimi jihozlarini ta’mirlashda qo’llaniladigan jihozlar, moslama va asboblar. Ish joylarini tashkil etish. Mehnat va atrof-muhit muhofazasi.	1	N
31	Transmissiya bo’laklarini ta’mirlash.	Ilashish mexanizmi, uzatmalar qutisi, kardan uzatmalari, yetaklovchi va boshqarish ko’priklar bo’laklarining nuqsonlari. Transmissiya bo’lak- larini ta’mirlashda qo’llaniladigan jihozlar, moslama va asboblar. Ish joylarini tashkil etish.	1	N	1

		Mehnat va atrof-muhit muhofazasi.
32	Yurish qismi va boshqarish mexani- zmlarini ta’mirlash.	Avtomobil ramalari va osma birikmalarini tormoz va boshqarish mexanizmlarining nosozliklari. Yurish qismi va boshqarish mexanizmlarini ta’mirlashda qo’llaniladigan jihozlar, moslama va asboblar. Ish joylarini tashkil etish. Mehnat va atrof-muhit muhofazasi.	1	N
33	Avtomobil shinalarini ta’mirlash.	Avtoshinalarning naqshli qoplama (pokrishka)larining nosozliklarini ta’mirlash turlari. Maxalliy shikastlarni ta’mirlash texnologik jarayoni: Avtomobil shinalarini ta’mirlashda qo’llaniladigan jihozlar, moslama va asboblar. Ish joylarini tashkil etish. Mehnat va atrof-muhit muhofazasi.	1	N	1
34	Kuzov va kabinalarni ta’mirlash.	Kuzov va kabinalarning ta’mirlashning umumiy usullari va texnologik jarayonlar. Kuzov va kabinalarni yemirilishiga qarshi qoplash. Kuzov va kabinalarni ta’mirlashda qo’llaniladigan jihozlar, moslama va asboblar. Ish joylarini tashkil etish. Mehnat va atrof-muhit muhofazasi.	1	N
35	Kurs ishi	Ishlab chiqarish dasturi va uning miqdoriy ifodasi.TXK va JTni miqdor bo’yicha ishlab chiqarish dasturini mehnat sarfi bilan isbotlash.Asosiy va yordamchi korxonaning yillik hajmi.TXK va JT ishlab chiqarish jarayoni hamda JTdan foydalanishning ish tartibi. Korxonaning bosh rejasi. Asosiy texnologik, sanitariya va yong’inga qarshi talablar. ATK va JTni texnologik loyihalashning mehyorlari to’g’risida umumiy mag’lumotlar va talablar. Rekonstruktsiyalanyotgan ATK va ATXKKlarni alohida ishlab chiqarish zonasi, bo’limlarini, ishchi postlarini loyhalash.	12	K	6
	Jami		100		50

3.