O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy

Fanning boshqa fanlar bilan o‘zaro aloqadorligi
«Web xavfsizlik», «Axborotni himoyalashning kriptografik usullari», «Axborotni himoyalashning dasturiy - apparat vositalari», «Tarmoq xavfsizligi» fanlari va “Axborot xavfsizligini taminlash mutaxassisi” o‘quv amaliyotlari bilan o‘zaro bog‘langan bo‘lib, ulardagi qurilmalarning ishlash jarayonlari natijasida amalga oshiriladi.
O‘quv uslubi	N – nazariy mashg‘ulot; A – amaliy mashg‘ulot; NA – nazariy va amaliy mashg‘ulotlarni birgalikda o‘tish; MX – maxsus o‘quv –laboratoriya xonalarida o‘qish.
Dastur talabi	Majburiy ta’lim
O‘qitish tili	Belgilangan guruhlarda, asosiy o‘qish tili.

Baholash usuli	Joriy baholash tartibi.
Bilim va kunikmani baholash	Yozma, og‘zaki, savol - javob, baxs - munozara, test asosida, amaliy bajarish

2. 
   O‘quv rejasining mazmuni
   

№	Mavzular nomi	Mavzuning qisqacha mazmuni	Jami	O‘qitish uslubi	Mustaqil ish
1	Texnika xavfsizligi qonun qoidalari va texnika xavfsizligi bo‘yicha instruktajlarni rasmiylashtirish	Aloqa liniyalari va qurilmalarini montaj qilish ustaxonasida amaliy ishlarga tayyorgarlik ko‘rish. Texnika xavfsizligi qonun qoidalari va texnika xavfsizligi bo‘yicha instruktajlarni o‘rganish, ularni rasmiylashtirish. Kabellarni montaj qilish uchun saralash. Kabellarning ishga yaroqliligini aniqlashdan iborot bo‘lib texnika xavfsizligi bo‘yicha instruktaj o‘tiladi, o‘quvchilarning qanchalik darajada qabul qilganliklarini savol-javob orqali aniqlab olinadi va baholanadi.	6	A MX	3
2	Elektr kabellarining turlari, tuzilishi va nomlanishi ishlatish	Elektr aloqa kabellarining tuzilishi va nomlanishi ishlatilish joylari SHTT, QTT kabellarining turlari va tuzilishi, nomlanish. Elektr kabellarning asosiy tuzilish elementlarini, kabellarning nomlanishini, tayyorlanish materiallarini, o‘tqazuvchanlik xususiyatlarini, kabellarning sig‘im liligini, qurilish uzunliklarini, aloqa zanjirlarining xarakteristikalari (tavsifi) parametrlarini	12	A MX	6
3	TPP - 100x2 sig‘imli shaxar telefon tarmog‘i kabelining to‘g‘ri va tarqatuvchi muftasining montajini qilish	SHTT ning TPP turidagi kabelining to‘g‘ri va tarqatuvchi muftasining montaji bo‘yicha kirish instruktaji. Montaj qilish jarayonida ishlatiladigan materiallar va asbob- uskunalar bilan tanishtirish. Kabel oxirlarini montajga tayyorlash, berilgan o‘lchamda ochish, kabelda kabel simlarining qatlari yoki to‘dalariga ajratib o‘ralgan paxta iplari yordamida qaysi tomonga o‘ralganiga nisbatan aniqlab, uni chap tomonga (soat mili yunalishi bo‘yicha) o‘ralgan bo‘lsa kabelning “A” tomoni ekanligini yoki uning o‘ng tomonga qarab o‘ralgan bo‘lsa “B” tomoni ekanligini aniqlab olinadi va kabelning tuzilish elementlari materiallarini birma-bir tartib bilan rulon tarzida o‘rab kabelga bog‘lab quyiladi, sababi montaj ishlarida kabelning barcha tuzilish elementi materiallari qaytatdan joyiga tiklanishi	24	A MX	12

		kerak bo‘ladi va simlarni ularning juft yoki to‘rttalik o‘ramiga nisbatan krossirovka yordamida kosoplyotga (bog‘lanadi) olinadi.
4	TPP - 100x2 sig‘imli shaxar telefon tarmog‘i kabelining to‘g‘ri va tarqatuvchi muftasining tayyor bo‘lganini tekshirish	Montajga tayyorlanayotgan kabelning simlarini ishga yaroqliligini tekshirish. Undan keyin sim oxirlarini izolyattsiyalarini ochish va simlarning butunligini, juftligini, sim izolyattsiyasi karshiligining butunligini aniklash. Undan so‘ng ikkita o‘quvchi birgalikda kabellarining to‘g‘ri va tarqatuvchi muftalarini texnologik xarita bo‘yicha amaliy mashg‘ulot o‘qituvchisi kuzatuvida montaj ishlarini amalga oshiradi va barcha ochilgan kabelning elementlarini, materiallarini qayta tiklanadi va tayyor bo‘lgan muftaning tashqi ximoya qoplamasini issiqlikda kavsharlab germetiklanadi, undan so‘ng kabelning muftasining sifatini nazorat qilinadi. O‘quvchini bajargan ishiga nisbatan baxolanadi, jurnalga baxolari qo‘yiladi.	24	A MX	12
5	Shaxar telefon tarmog‘i oxirgi qurilmasi (SHTT) telefon tarqatuvchi kutisining “TTQ” (KRTP) -10x2 montajini qilish	SHTT dagi oxirgi qurilmasi, telefon tarqatish qutisining “TTQ” (KRTP)-10x2 montaji. Kirish instruktaji. Telefon tarqatish qutisining “TTQ” (KRTP)-10x2 ning montajini amalga oshirishda TPP-10x2 sig‘imidagi kabeldan foydalaniladi 0,5 metr kabel olinadi va berilgan 200-250 mm o‘lchamda kabel qobigiga kesim aylana kesim so‘ng bo‘ylama kesim qo‘yilib kabelning qobig‘i (ximoya qoplamasi) kusachka yordamida olib tashlanadi. Kabel elementlari birma bir ochiladi va ularni qayta tiklash jarayonida kerakligi sababli ularni rulon qilib o‘rab kabelga bog‘lab quyiladi, simlari o‘ramlariga nisbatan ajratib olinadi va krosirovka yordamida kosopletga olinadi.	30	A MX	15
6	SHTT -dagi germetiklangan kabel yashigining “GKYa” (YaKG)-10x2 montajini qilish	SHTT dagi oxirgi qurilmalarining germetiklangan kabel yaщigining “GKYa” (YaKG) 10x2 turidagi montaji. Kirish instruktaji. SHTT dagi germetiklangan kabel yaщigini “GKYa” (YaKG) 10x2 xam xuddi № 3.1 amaliy ishdagi xolatda montaj qilinadi va shu asbob- uskunalardan foydalaniladi. Faqatgina kabel simlarini archa xolatiga keltirish jarayonida juft va toq simlar orasidagi masofalar bilan farqlanadi. Ishlashdan avval xar bir asbob uskunaning ishga yaroqliligini tekshirib olish lozim.	18	A MX	9
7	SHRP taqsimlovchi	SHRP taqsimlovchi shkaflarning tuzilishi va turlarini o‘rganish. Taqsimlovchi shkaflarning	18	A MX	9

	shkaflarning tuzilishi va turlari bilan ishlash	turli turlari mavjud. Shkaflar 1200*2, 600*2, 300*2 shkaflarning tuzilishi va bokslarning joylashishi
8	ShTT-dagi telefon kabel boksining “TKB” (BKT)- 50x2 montajini qilish	SHTT dagi oxirgi qurilmasi telefon kabel boksining “TKB” (BKT) 100x2 montaji. Kirish instruktaji. Ammo plintlarning sanoq tizimlari, plintdagi juftliklarnning raqamlanish tartiblarini o‘rganish zarur bo‘lib, bu ishlarni amalga oshirishda kabel simlarini qat-qat o‘ramli kabel bo‘lsa xam ularni to‘dalarga ajratiladi va to‘dalarni o‘z sanoq rakamlari bilan ajratib olinadi, O‘z rakamlariga to‘g‘ri mos keluvchi plintlarga montaj qilinadi.	24	A MX	12
9	SHTT-dagi telefon kabel boksining “TKB” (BKT)- 100x2 tayyor bulganidan so‘ng uni tekshirish	SHTTdagi oxirgi qurilmasi TKB-100x2 ni montajini tamomlab, uning sifatini tekshirish. TKB (BKT) 100x2 montajini tamomlanganidan keyin TKB ning plintlarning sanoq tizimlari, plintdagi juftliklarnning raqamlanish tartiblarini to‘g‘ri montaj qilinganiga ishonch xosil kilinadi. Tarqatuvchi shkaflardagi o‘rnatish joylarini aniqlab olinadi, montaj ishining sifatini tekshirish tester yordamida amalga oshiriladi.	30	A MX	15
10	Kabel va kabel qurilmalarini ATS binolariga kiritish.	Kabellarni, kabel qurilmalarini stantsiya (ATS) MTS binosiga va abonent uylariga telefon kiritish. Shahar telefon tarmoqlaridagi ATSlarning tuzilishini, SHTT aloqa liniyasining tuzilishini, turlarini, quduqlarning, tayanchlarning ATS binosi atrofida qanday joylashishi kerakligini, tuzilishini, kabel shaxtalarning tuzilishini, vazifalarini, kabellarni stantsiya (ATS) MTS binosiga, abonent uylariga kiritishni, konsollar, kronshteynlar.	18	A MX	9
11	Kabellarni doimiy ortiqcha xavo bosimi ostida saqlash	Kabellarni doimiy ortiqcha xavo bosimi ostida saqlash KSU-M. Kabellarni doimiy ortiqcha xavo bosimi ostida saqlash qurilmalarini, doimiy ortiqcha xavo bosimi ostida saqlashdan maqsad nimaligini. KSU-M qurilmasining tuzilishi, vazifasi, ishlash printsipini. Kabellarni xavo bosimi ostida saqlash KSU-M qurilmasi yordamida kabelning shikastlangan joylarini, shikastlanish xarakterlarini aniqlash, aniqlangandan so‘ng uni bartaraf etishni, bartaraf etish usullarini.	24	A MX	12
12	Kabel shikastlanishlar ni va	Kabel shikastlanishlarni va avariyalarni qidirib toppish metodlarini o‘rganish. Shikastlanish yoki avariyani bartaraf etishda muftani ochish va tekshirish kerak. Agar	24	A MX	12

	avariyalarni qidirib toppish	kabelning germetikligi shikastlanlan taqdirda uni qaytatdan ta’mirlash kerak.
13	Abonent qurilmalarida shikastlanishlar ni bartaraf etish	Abonent qurilmalarida shikastlanishlarni bartaraf etish metodlari. Abonent qurilmalarida shikastlanishlarni asosiy xarakteristikasiga er, uzilish, xabar,kuchlanish va qisqa tutashuv kiradi	24		A MX		12
14	SDH da oqimlarni multipleksorlas h-ning umumiy sxemasini tuzish	Komponiyasining SDH texnologiyasidagi oqimlaridan STM-1 va STM-4 mo‘ljallangan zamonaviy turidagi qurilmalarda terminal multipleksori sifatida qo‘llanilishi. SMS-600-V qurilmasining texnik ko‘rsatkichlari, 2M signallarini rezervlash, SC blokida aloqa o‘rnatish, himoya qayta ulash funktsiyalarini boshqarish, STM-1 va STM-4 kirish-chiqish multipleksorlarini ishlash jarayonlari.	24		A MX		12
15	SDH ning funksional modullarini tuzish	STM-1 transport modulini tuzilishi, sinxron raqamli ierarxiya tarmoqlarida topologiyalari, arxitekturasi va ishlash printsipi. SDH ning funktsional modullari: multipleksorlar, regeneratorlar va kommutatorlar.	36		A MX		18
16	Kanallari vaqt bo‘yicha ajratilgan RUT larida diskretizatsiyan i aniqlash	Kanallari vaqt bo‘yicha ajratilgan RUT larida diskretizatsiyani aniqlash. Kanallari vaqt bo‘yicha ajratilgan usulda zanjir bo‘yicha juda qisqa impulslarning davriy ketma-ketligi uzatiladi. Impulslarning amplitudasi kanal signallarining oniy qiymatlariga teng. Birinchi kanalning impulsidan keyin, ikkinchi, uchinchi va oxirgi kanalning impulsi beriladi, undan keyin tsikl yana takrorlanadi.	36		A MX		18
17	Multipleksorlar -ning umumiy tuzilishini ko’rsatish	Multipleksorlarning umumiy tuzilishini o‘rganish. Multipleksorlarning tribli kirishiga keleyotgan axborotlar ko‘rinishiga qarab transport modullarining shakllanishi turlicha bo‘ladi.	18		A MX		9