O‘zbekiston respublikasi oliy

Tasodifiy tanlash usuli

Tasodifiy tanlash bosh to‘plamdan birliklarni hech qanday sistemaga solinmasdan tasodifiy holda tanlanishiga aytiladi. Tasodifiy tanlash usulining eng muhim sharti har bir birlikning tanlab olingan to‘plamga tushish ehtimoli teng bo‘lishi ya’ni bosh to‘plamdan tanlab olingan birliklar tasodifiy holda tanlab olinishi kerak.

Tanlama to‘plam natijalarini bosh to‘plamga yoyganda qandaydir xato bo‘ladi. Misol, bir telejka paxta – 2600 kg. Paxta zavodi laboranti ushbu telejkadan paxtaning namligini aniqlash maqsadida 6 kg paxtani (tanlama to‘plam) tasoddifiy tarzda har xil joydan tanlab oldi. Tanlama to‘plam – 6 kg paxtaning namligi 1,0 % ekanligi aniqlandi. Shu bir foiz namlikni 2600 kg paxtaga (bosh to‘plam - N ga) yoyib shuncha paxtaning namligi bir foiz deb qabul qilamiz. Haqiqatdan esa, 2600 kg paxtaning o‘rtacha namligi 1 % dan ko‘proq (1,1; 1,2 va h.k.) ham, kamroq ham (0,8; 0,9 va h.k.) bo‘lishi mumkin. Ushbu tanlama to‘plam natijasi va bosh to‘plam o‘rtasidagi farqni reprezentativlik (vakillik) xatosi deyiladi.

Bosh to‘plam harakteristikalarining chegaralarini aniqlashda