O„zbekiston respublikasi oliy

Tavsiya qilinadigan adabiyotlar

1. 
   A Practical Guide to Fedora and Red Hat Enterprise Linux, fifth edition, Mark G. Sobell, U.S. Corporate and Government Sales.
   

2. 
   A-Practical-Guide-to-Linux-Commands-Editors-and-Shell-Programming- 2nd-Edition.
   
3. 
   A Practical Guide to Linux Commands, Editors, and Shell Programming, second edition.
   
4. 
   http://opensource.com
   
5. 
   http://distrowatch.com
   
6. 
   http://fedora.com
   
7. 
   http://ubuntu.com
   
8. 
   http://debian.com
   
9. 
   http://www.wikipedia.org 10.http://www.intuit.ru
   

2. – amaliy mashg'ulot. Fayl va fayl tizimi bilan ishlash.

Ishdan maqsad: fdisk utilitasidan foydalangan holda disklarni bo'lish, ajratish ko'nikmalariga ega bo'lish.
Fdisk – qattiq diskning bo‘limlarni boshqarish uchun foydalaniladigan tizim utilitlar umumiy nomlanishi. Keng miqyosida foydalaniladi va deyarli barcha operatsion tizimda mavjud, lekin ish faoliyati turlicha. Foydalanuvchining matnli interfeysidan foydalaniladi.

Utilitning umumiy nomlanishi fdisk – ‗toza‘ diskda bo‘limlarni yaratish, shu bilan birga mavjud bo‘limlarni o‘zgartirish. Shuni eslatib o‘tish kerakki, fdisk da diskni qayta bo‘lish, eski bo‘limlarni o‘chirib yangisini yaratish deganidir bu esa ma‘lumotlarni yo‘qotish demakdir.

Agarda sizda yaratilgan bo‘lim mavjud bo‘lsa u haqdagi ma‘lumotlarlarni quyidagi buyruq orqali ko‘rish mumkin:

[root] # /sbin/fdisk -l /dev/sda

Fdisk bilan ishlashni boshlash uchun buyruq hamda argumentda zaruriy diskni ko‘rsatilib o‘tilishi kerak:

[root] # fdisk /dev/sda
Shundan so‘ng, fdisk menyusiga o‘tiladi

ruxsat etilgan buyruqlar ro‘yhatimi ‗m‘ ni yozish orqali chop qilish mumkin

Oldin bo‘limni yaratib olsak. Shuni eslatib o‘tish lozimki, navbatlilik ahamiyatga ega bo‘lib, disk boshiga qanchalik yaqin bo‘lsa aylanish tezligiga qarab shuncha katta tezlikka ega bo‘lamiz.

Keyin, yaratgan bo‘limlarimizni ekranda chop qilamiz, hammasi

joyidagiligini bilish uchun. Command (m for help): p

‗w‘ yozish orqali saqlab qo‘yamiz

Third extended file system (uchinchi kengaytirilgan fayl tizim versiyasi), qisqa qilib ext3 yoki ext3fs – linux yadrosidagi operatsion tizimlarda ko‘pchilik distributivlarida asosiy fayl tizimi sifatidagi jurnallashtirib boradigan fayl tizim. Ext2 fayl tizimi asosini Stiven Tvidi yaratgan.

Ext2 ni ext3 dan asosiy farqi jurnallashtirilganiligi, ya‘ni ma‘lum bir yozuvlarni saqlanadiki, kompyuter ish faoliyati paytidagi muvaffaqqiyatsizligidagi fayl tizimni qayta tiklash imkoni mavjud.

Kompyuterlardagi operatsion tizimlarda mkfs aniq bir fayl tizimdagi saqlovchi qurilmani formatlashtirishda ishlatiladigan buyruqdir. Buyruq UNIX hamda UNIX-sifat operatsion tizimlarning bo‘lagi hisoblanadi. UNIX saqlovchi qurilmalar o‘rnatilish va unga ruxsatni operatsion tizim ierarxik strukturasi orqali berilishidan oldin formatlangan bo‘lishi lozim.

Yangi qattiq diskni formatlashda Lunixda mkfsdan foydalaniladi: [root] # mkfs.ext3 /dev/sda3

Mount – UNIX-sifat operatsion tizimlarda buyruqlar satridagi utilita. Fayl tizimga bog‘lashda foydalaniladi.

mount /dev/cdrom /mnt/cdrom

Agarda /mnt/cdrom katalog mavjud bo‘lsa, unga /dev/cdrom qurilma bog‘lanadi. Nog‘lanish boshlangandan so‘ng toki fayl tizimidan bog‘lanish tugamaguncha

/mnt/cdrom katalogida /dev/cdrom qurilma katalog ifodalanib turadi, /mnt/cdrom dagi fayllar va katalogostilar hammasi bog‘lanish tugamaguncha /dev/cdrom da saqlanadi lekin ruxsat mavjud bo‘lmaydi.

/media katalog ichida katalog yaratamiz [root] # mkdir /media/newdisk

Mount buyrug‘I orqali yaratilgan diskka yana bog‘lanishni amalga oshiramiz [root] # mount /dev/sda3 /media/newdisk

Endi disk ishga va buyruqlarni bajarishga tayyor.