O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim vazirligi urganch Davlat Universiteti Tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo’nalishi

Mavzuning maqsadi: Anordoshlar oilasining tuzilishi va inson hayotidagi ahamiyatini o`rganish.
Buning asosiy sababi – oziqlanish rejimining va tartibining buzilganligi, ya’ni vitaminlarga bo’lgan ehtiyojning qanoatlantirilmasligi, mineral tuzlarga va biologik aktiv moddalar – hayotiy muhim moddalarning barcha yoshdagi va qatlamdagi odamlarga etishmasligidir. Ayniqsa, keksalarda, bolalarda va homilador ayollarda ko’p uchrydigan kamqonlik kasalligi shular jumlasidandir. Shuning uchun ozuqaviy qiymati boy mahsulotlarni iste’mol qilish muhim ahamiyatga ega. Bunday mevalar qatoriga anor mevasi kiradi. Qon ko’paytiruvchi har xil preparatlar o’rniga tabiiy, ozuqaviy va shifobaxsh meva bo’lgan ayrim mevalarni iste’mol qilish yaxshi natija beradi. Anor – dorivor xususiyatlarga ega meva hisoblanadi. Uning mevasining shifobaxshligi qadim zamonlardan beri ma’lum (Shirokov, Polegaev, 2000). Oddiy anor – Punica granatum Anordoshlar – Punicaceae oilasiga mansub bo`lib, bo`yi 1,5-5 m keladigan buta yoki kichik daraxt
Mavzuning vazifasi:

• 
  Anordoshlar oilasi turlari, ularning botanik ta’rifi.
  
• 
  Anor sharbati olish texnologiyasi.
  
• 
  Anor sharbatining ahamiyati bo’yicha foydali maslahatlar.
  
• 
  Anor yetishtirishning iqtisodiy samaradorligi.
  

I bob. Adabiyotlar sharhi.
Aristotel hayvonotlar klassifikatsiyasini yaratgan va bu bilan hayvonotlar sistematikasiga asos solganAristotelning botanikaga oid asarlari yo‘qolib ketgan, biroq saqlanib qolgan asarlariga qarab, uning botanika masalalari bilan qiziqqanligini anglash mumkin. Aristotelning “O‘simliklar nazariyasi” nomli asari bizgacha etib kelmagan, lekin u o‘z davrida 100 dan ortiq o‘simlik turlariga tavsif bergan.

1-rasm.Aristotel (384-322)
Aristotelning shogirdi Teofrast (eramizdan avvalgi 371-286 yillar) o‘z vatanidagi talay o‘simliklarni va boshqa o‘lkalarda o‘sadigan ko‘pgina o‘simliklarni tekshiradi va o‘simliklar klassifikatsiyasini ham ishlab chiqadi. U hamma o‘simliklarni daraxtlar, butalar, yarim butalar va o‘tlarga bo‘ldi. Teofrast o‘simliklar to‘g‘risidagi bilimlarini o‘simliklarning turmushdagi ahamiyati bilan mahkam bog‘laydi va odam qo‘li bilan yaratilgan sharoitda o‘simliklarning qay tariqa o‘zgarib borishiga e’tibor beradi. U o‘simliklarni madaniylashtirish metodlarini va sabzavot hamda boshqa foydali o‘simliklardan yuqori hosil olishni ko‘rsatib beradi. U o‘simliklarni atroflicha o‘rganib 10 tomlik “O‘simliklarning tabiiy tarixi” nomli asarini yozadi va 450 ga yaqin o‘simliklarga hayotiy shakliga va ekologik xususiyatlariga qarab tuzadi.U madaniy o‘simliklarning tabiiy holda o‘suvchi o‘simliklardan farqi borligini inobatga oladi. Lekin uning yaratgan tizimi mazmuniga ko‘ra sun’iy tizim edi. SHunday bo‘lsa ham bu tizim 1 asrgacha davom etdi.Keyinchalik o‘simliklarni ularning ahamiyatini ko‘zda tutib o‘rganish uzoq vaqtgacha hukmron yo‘nalish bo‘lib qoldi. Bu yo‘nalish rim olimi Pliniy asarlarida (eramizdan avvalgi 24-79 yillarda) o‘z aksini topdi. Teofrast ishlarini Pliniy davom ettirdi. Pliniy “Tabiat tarixi” nomli 9 tomli kitob yozib, uning 6 tomi o‘simliklar dunyosiga bag‘ishlangan. U 1000 ga yaqin o‘simlik turiga tavsif beradi.
Asli grek bo‘lib, Rimda mashhur vrach hisoblangan, ko‘p safarlarga borib, ko‘pgina o‘simliklarni o‘z kuzatuvlaridan bilib olgan.
Dioskorid (1asrda yashagan) 500dan ortiq o‘simlik turlarini bayon qilib asar yozadi va shu asarlarida ularning qaerda o‘sishini va qaerda tarqalganligini ko‘rsatib beradi. Lekin Dioskorid asarlari o‘simliklar klassifikatsiyasining prinsipial asoslarini ishlab chiqish uchun muhim ahamiyatga ega emas edi. Lekin 15 asr davomida eng muhim qo‘llanma bo‘lib kelgan. Uning “Dorivor moddalar” nomli asari bor. O‘simliklar to‘g‘risidagi ma’lumotlar O‘rta Osiyoda o‘rta asrlarda yashab ijod qilgan olimlar asarlarida ham keng bayon etilgan.