O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universitetining qo‘qon filiali

6-rasm. Математика menyusi
Математика menyusi yordamida hisoblashlarni avtomatik bajarilishini yoki ishchi varaq (list)da berilgan hisoblashlarnibajarishni,hamda tugma yordamida hisoblashni amalga oshirish mumkin.
Символика menyusi yordamida simvolli natijalar olish, soddalashtirish, ko’paytuvchilarga ajratish, yechimlarini aniqlash kabi amallarni bajarish mumkin.


8-rasm. Окно menyusi
Окно menyusi MathCad dasturining oynasini kaskad yoki gorizontal va vertikal mozaika ko’rinishlarida chiqarilishini ta’minlaydi.

Help menyusi yordamida MathCad dasturi haqidagi ma’lumotlarni olish mumkin.

Nazorat savollari.

1. 
   MathCad dasturi menyulari haqida ma’lumot bering?
   
2. 
   Fayl menyusida qanday buyruqlar mavjud?
   
3. 
   Edit menyusining vazifasi nimadan iborat?
   

Matematika menyusi qanday buyruqlarni amalga oshiradi


8-Ma’ruza: PSpice electron sxemalarni modellashtirish dasturlari.
Reja

1. 
   Sxemalarni modellash.
   
2. 
   PSpice-modellari.
   
   
   

Tayanch so’zlar:Sxemalarni modellash. Sxemalarni modellash kuyidagi usullardan biri yordamida amalga oshiriladi.


1-usul. Agar sxemaga ulchash asboblari ulangan bo’lsa, u ekranning o’ng
yuqori burchagida joylashgan knopka yordamida ishga tushiriladi va to’xtatiladi. Usha erda Pause knopkasi ham mavjud bo’lib uning yordamida modellash jarayonining ma`lum xolati kayd qilinadi.
2-usul. Ushbu usulda ulchash asboblari (ostsillograf va boshkalar) sxemagaulanmaydi. Tugunlarning tartib rakamlarini Circuit/Schematic Options/Show nodes komandasi yordamida ko’rinadigan kilinadi. Keyin Analysis menyusi yordamida tahlil turi belgilanadi. Masalan, ACHX tahlili Analysis/ AC Frequency komandasi, o’tish jarayonlarining tahlili Analysis/ Transient komandasi, o’zgarmas tok bo’yicha tahlil Analysis/ DC Operating Point komandasi yordamida bajariladi. Keyin dialog oynasida tahlil parametrlari va modellash natijalari ko’rilishi kerak bo’lgan tugunlar belgilanadi ( Nodes for Analysis maydonida). Simulate knopkasini bosib modellash jarayoni ishga tushiriladi. Modellash grafiklari Analysis Graphs oynasida hosil bo’ladi. Ushbu oynani to’liq ekranga ochish mumkin. Signallarning parametrlarini ikkita vizir chiziq yordamida ko’rish mumkin. Ushbu chiziqlar Toggle Cursors belgisi bosilganda hosil bo’ladi (Toggle Cursors komandasini kontekst menyudan ham bajarish mumkin, grafikning ustida sichqonchaning o’ng tugmasi bosiladi va Toggle Cursors tanlanadi). Vizir chiziqlar sichqoncha yordamida siljitiladi va kerakli joyga olib kelinadi. Signallarning parametrlari dinamik oynada aks etadi.
Ko'rish bo'limida siz ekranda qaysi grafiklarni ko'rsatishni belgilashingiz mumkin: faqat markerlar o'rnatilgan tarmoqlar uchun grafik sozlamalarida yoki yo'q
ularni butunlay chiqarib tashlang. Modellashtirishdan oldin, kerak bu ishonch hosil qilish uchun zarur diagrammadagi barcha tarkibiy qismlar o'zlarining PSpice-modellari, er porti pallaga ulangan barcha tarkibiy qismlar raqamlangan ochiq va tanaffuslar yo'q zanjirlar. Siz ham qilishingiz mumkin (lekin shart emas ixtiyoriy) diagrammaga o'rnatish osiloskopni namoyish qilish uchun nazorat zondlari bu nuqtalarda gramm signallari. Har xil uchun tahlil variantlari, quyidagilarning asosiy to'plami quyidagi belgilar:
• kuchlanish darajasi;
• ikki nuqtada differentsial kuchlanish kami sxemalari;
• elementlarning terminallarida oqim mavjud (elektr ta'minoti uchun mavjud emas)
pastki doiralar ko'rinishidagi polislar);
• elementlarda quvvat tarqalishi. Qo'shimcha markerlar joylashgan