O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi farg‘ona politexnika instituti «Menejment»

Xo‘jalik jamiyati - bu tadbirkorlik faoliyatini olib borish uchun bir yoki bir necha shaxsning mulkini birlashtirish yo‘li bilan tashkil qilinadigan tashkilotdir. U quyidagi xususiyatlarga ega:
- xo‘jalik jamiyatida shaxsiy harakatlar emas, balki mol-mulk bir­lashtiriladi; ishtirokchilar jamiyat majburiyatlari bo‘yicha javob bermaydilar (qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatdan tashqari);

• 
  tadbirkorlik tavakkali nizom sarmoyasiga qo‘shgan badal bilan cheklanadi (qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatdan tashqari);
  

• 
  nizom sarmoyasi hissa qo‘shgan va boshqa kreditorlar uchun kafo-lat hisoblanadi;
  
• 
  nizom sarmoyasini kamaytirish uchun barcha kreditorlarni xabar-dor qilish kerak.
  

Xo‘jalik jamiyatining uch ko‘rinishi mavjud: mas’uliyati cheklan­gan jamiyat, qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyat, aksiyadorlik jamiyati.
Mas’uliyati cheklangan jamiyat - bu bir yoki bir necha shaxs tomonidan ta’sis etilgan, nizom sarmoyasi ta’sis hujjatlarida belgilangan miqdordagi ulushlarga bo‘lingan va umumiy zarar uchun ishtirokchilar javobgarligi o‘zlari qo‘shgan hissa doirasida cheklangan jamiyatdir.
Qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyat - bu bir yoki bir necha shaxs tomonidan ta’sis etilgan, nizom sarmoyasi ta’sis hujjatlarida belgilangan miqdordagi ulushlarga bo‘lingan va umumiy zarar uchun ishtirokchi­lari o‘zlari qo‘shgan hissaga nisbatan karrali miqdorda solidar tarzda subsidiar javobgar bo‘ladigan jamiyatdir. Ishtirokchilardan biri nochor (bankrot) bo‘lib qolganida uning jamiyat majburiyatlari bo‘yicha ja­vobgarligi boshqa ishtirokchilari o‘rtasida ularning qo‘shgan hissalariga mutanosib ravishda taqsimlanadi.
Xo‘jalik jamiyatining yana bir ko‘rinishi aksiyadorlik jamiyati bo‘lib hisoblanadi. Nizom sarmoyasi muayyan aksiyalar soniga bo‘lingan jami­yat aksiyadorlik jamiyatidir. Aksiyadorlik jamiyatining ishtirokchilari (aksiyadorlari) uning majburiyatlari bo‘yicha javob bermaydilar va jamiyat faoliyati bilan bog‘liq zarar uchun o‘zlariga qarashli aksiyalar qiymati doirasida javobgar bo‘ladilar. Aksiyadorlik jamiyatlarining ikki turi — ochiq va yopiq ko‘rinishlari mavjud. Ochiq turdagi aksiyadorlik jamiyatida uning ishtirokchilari o‘zlariga qarashli aksiyalarni boshqa aksiyadorlarning roziligisiz o‘zga shaxslarga berishlari yoki sotishlari mumkin. Bunday aksiyadorlik jamiyati o‘zi chiqargan aksiyalarga qonun hujjatlarida belgilab qo‘yiladigan shartlar asosida ochiq obuna o‘tkazadi va ularni ochiq, erkin sotadi. Ochiq aksiyadorlik jamiyati har yili yillik hisobot, buxgalteriya balansi, foyda va zararlar hisobvarag‘ini barcha qiziquvchilar tanishib chiqishlari uchun ommaviy axborot vosi-talarida e’lon qilishi shart.