Оъзбекистон республикаси олий ва оърта

SHamollarda seskanib, Uni nodon onasi

To‘kilib titranar bo. Tashlab mening boimga

Go‘yo bog‘ning ichinda O‘zi ba’or ortidan

Belanchagi- izg‘irin, Sarson ketgan chamasi.

Yo‘rgagi- bargi xazon Onasiz qolgan bolam,

Ala’sirar chaqaloq. CHorasiz yongan bolam

Derazadan tushgan nur Tungi bog‘lar ichinda

YOnar o‘rik shoxida. Qolib ketding, jonim kuz.

SHox-bemor, sovuq qotgan (Usmon Azim.)

Go‘dakning besh panjasi.

Kuz, tabiat haqidagi bu she’r ramziy ma’noli bo‘lib, shoir kuzni tashlab ketilgan bolaga, uning ‘olatiga o‘xshatmoqda. YAoni kuzdagi ojizlik, so‘linlik ana shu me’rga zor jajji yurak uchun ham xos ‘olat. SHoirning bu tarzda original o‘xshatish etalonini tanlashi she’rga kuchli ru’iy taosir xususiyatini singdirgan. Izirinning belanchakka, bargi ‘azonning bolaning yo‘rgagiga, shoxlarni bemor, sovuq qotgan go‘dakning panjasiga o‘xshatilishi yorqin tasvirni gavdalantiradi va unda tabiat tasviridan ham ko‘ra, go‘dakning tasviri yaqqolroq namoyon bo‘ladi. SHe’rdagi o‘xshatish izo‘lovchi izo‘lanmish munosabatida namoyon bo‘lib, ketma-ket o‘xshatishlarning keltirilishi esa she’r kompozitsiyasi, oyasiga boliq yorqin tasvir yaratish imkonini bergan.

Kuzatishlardan ko‘rinadiki, badiiy asarlarda o‘xshatish turli oboektlar o‘rtasida yuzaga keladi, ya’ni

a) jonli va jonsiz narsalar o‘rtasida;

b) ‘olatlar o‘rtasida;

v) tabiat hodisalari bilan inson ru’iyati o‘rtasida;

g) inson xarakterini ochishda predmetlarning belgisi o‘rtasida.

SHe’riy asardagi o‘xshatishlar she’rning umumiy oyasi kompozitsiyasi bilan bolangan bo‘lishi yoki she’rning umumiy oyasiga aloqador bo‘lmay, undagi ayrim detalp, obraz yoki ‘olatlar bilan bolangan bo‘lishi ham mumkin. Birinchi ‘olatda o‘xshatish she’rning umumiy asos oyasini ochishga xizmat qilsa, ikkinchi ‘olatda u detalp, obraz yoki ‘olatni yorqinroq bo‘rttirib aks ettirib, ijodkorning bu unsurlarni qo‘llashdan ko‘zlagan maqsadini ro‘yobga chiqaradi.