|
Nazorat savollari
1. O'lchash jarayoni nima?
2. O'lchash jarayoni sifatini baholash uchun qanday ko'rsatkichlar mavjud?
3. "O'lchovlarning to'g'riligi" atamasi nima bilan tavsiflanadi?
4. O'lchash jarayonining barqarorligiga ta'rif bering.
5. O'lchov natijalarining aniqligi nimani anglatadi?
6. O'lchov natijalarining yaqinligi va takrorlanuvchanligi ta'rifini bering.
7. O'lchovning yaqinligi va takrorlanuvchanligi xususiyatlarini qanday aniqlash mumkin?
7-amaliy mashg’ulot.
Texnologik jarayonlarning asosiy kattaliklari va mahsulot sifatining miqdoriy ko’rsatkichlari asosida gistogrammalar tuzishni o’rganish.
Ishning maqsadi - detallarni moslashtirilgan mashinalarda tayyorlash paytida ularning sifatini nazorat qilish uchun gistogrammalar yaratish va ulardan foydalanish bo'yicha amaliy ko'nikmalarni egallash.
Nazariy qism
Sozlangan stanoklarda homashyolar partiyasini qayta ishlashda tasodifiy xatolar yuzaga kelishi natijasida har bir homashyoning haqiqiy hajmi tasodifiy o'zgaruvchidir va ma'lum bir oraliqda istalgan qiymatlarni qabul qilishi mumkin. Doimiy sharoitda qayta ishlangan va ushbu o'lchovlar yoki chastotalarning takrorlanish chastotasini ko'rsatib, ortib boruvchi tartibda joylashtirilgan ishlov beriladigan buyumlarning o'lchamlari partiyadagi homashyolarning o’lchamlar taqsimoti deyiladi. Chastotani deganda bir xil o'lchamdagi ishlov beriladigan buyumlar sonining partiyadagi ish qismlarining umumiy soniga nisbati tushuniladi.
Homashyolarning haqiqiy o'lchamlarini taqsimlash grafika bilan taqsimlangan gistogramma shaklida aks ettirilishi mumkin, bu bosqichli chiziq shaklida ifodalanadi (5.1-rasm). Gistogramma tuzish uchun homashyolarning o'lchangan haqiqiy qiymatlari oraliqlarga bo'linadi, shunda bo’linmalar bahosi (bitta intervaldagi eng katta va eng kichik o'lchamlar orasidagi farq) o'lchov qurilmasi bo’linmalar bahosidan biroz yuqoriroq bo'ladi. Bu esa o'lchash xatoligini kompensatsiyalaydi. Bu holda chastota - bu homashyolar sonining m, ularning haqiqiy o'lchamlari berilgan intervalga tushganligi, n namunadagi homashyolarning umumiy soniga nisbatini ifodalaydi. Gistogramma tuzishda o’lchov intervallari abssissa o'qi bo'ylab, mos keladigan chastotalar m yoki m / n esa ordinat o'qi bo'ylab chiziladi. Keyin har bir intervalda balandligi oraliqdagi intervallarning o'lchamlarini chastotasiga to'g'ri keladigan to'rtburchaklar quriladi. Shu tarzda tuzish bosqichli diagramma yoki gistogramma deyiladi. To'rtburchaklar yuqori tokchalari bo'ylab oraliqlarning o'rta nuqtalariga mos keladigan nuqtalarni ketma-ket bog'lab, singan egri chiziq olinadi, bu empirik egri taqsimot yoki taqsimot poligoni deb ataladi. Intervallar sonining ko'payishi va ularning o’lchamining pasayishi bilan singan empirik egri taqsimot chizig'i tarqalish egri chizig'i deb nomlangan silliq egri chiziqqa yaqinlashadi. Gistogramma tuzish uchun homashyolarining o'lchangan haqiqiy o'lchamlarini kamida oltita intervallarga bo'lish tavsiya etiladi, ularning umumiy o'lchashlar soni kamida 50 ta bo’lishi kerak.
Tuzilgan gistogrammani tahlil qilish boshqariladigan parametrning tarqalish maydonini T dopusk maydoni bilan taqqoslash va ularning nisbiy holatini baholash imkonini beradi. Bunday holda G dopusk maydonlarining nisbiy holatining beshta tipik varianti va dispersiyasi (tarqalishi) ω mumkin [1]:
- tarqalish maydoni dopusk maydonidan (ω - tarqalish maydoni dopusk maydoniga teng yoki undan ozroq (b = T). TJ normal ishlaydi, ammo ishonchlilik zaxirasi yo'q. Agar ushbu tadbirlarning xarajatlari mumkin bo'lgan ishlab chiqarish braklarning zararlaridan kam bo'lsa, tarqalish maydonini kamaytirish uchun choralar ko'rish mumkin;
- tarqalish maydoni dopusk maydonidan kam, lekin dopusk maydoni chegarasidan chapga (yoki o'ngga) siljigan. Jarayon normal bo’lmagan tarzda davom etadi, bu o'zgarishlarning maxsus variatsion ta'sir bilan bog'liq, tarqalish maydonining o'rtasida ω dopusk maydonining markaziga T ga o'tishga erishish kerak;
- tarqalish maydoni dopusk maydonidan (ω> T) kattaroq va dopusk maydonining markaziga nisbatan nosimmetrik joylashgan. Jarayon normal bo’lmagan tarzda davom etadi, o'zgarishlarning umumiy variatsiya sabablari ta'siri bilan bog'liq, tarqalish maydonini ω kamaytirish uchun choralar ko'rish kerak;
- tarqalish maydoni dopusk maydonidan (ω> T) kattaroq va T dopusk maydonining o'rtasiga nisbatan siljigan. Jarayon normal bo’lmagan tarzda davom etadi, bu o'zgarishlarning umumiy va shuningdek maxsus variatsiya sabablarining ta'sirini yo'q qilish kerak.
Bunday taqqoslash natijalariga ko'ra, TJning turg’unligi to'g'risida dastlabki xulosa chiqarish va agar kerak bo'lsa, uni yaxshilash bo'yicha choralarni belgilash mumkin. TJ turg’unligini yanada aniqroq baholash jarayonning qobiliyat ko'rsatkichlari yordamida Cpk ni hisobga olgan holda va dopusk maydonining o'rtasiga sozlangan jarayonning Cp-ni hisobga olmasdan amalga oshirilishi mumkin:
bu yerda
USL, LSL mos ravishda ishlov beriladigan homashyoning boshqariladigan parametrining eng katta va eng kichik qiymatlari, mm;
s - standart kvadratik og'ishning bahosi, mm;
X – nazorat qilinayotgan parametrning o'rtacha arifmetik qiymati, mm.
Do'stlaringiz bilan baham: |
