O‘zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati davlat korxonasi navoiy davlat konchilik instituti

 
 
5.4. A
ylanma mablag‘larni me’yorlashtirish. Aylanishini tezlashtirish 
  
Aylanma  mablag‘lar  me’yorlashtiriluvchi  va  me’yorlashtirilmaydigan  turlarga 
bo‘linadi.   
Me’yorlashtiriluvchi  aylanma  mablag‘lar-  korxona  omborlaridagi  ishlab  chiqarish 
zaxiralari  (xomashyo,  materiallar,  yoqilg‘i),  tugallanmagan  ishlab  chiqarish,  kelgusi 
davr xarajatlari va tayyor maxsulotlar. 
Me’yorlashtirilmaydigan  aylanma  mablag‘lar  -  xaridorga  berib  yuborilgan 
tayyor maxsulotlar, xisob raqamidagi pul mablag‘lari. 
     Aylanma mablag‘larni me’yorlashtirish korxonaning uzluksiz ishlashini ta’minlaydigan 
moddiy  boylik  va  boshqa  resurslarning  minimal,  lekin  etarli  zaxiralarini  shakillantirish 
uchun  zarur  bo‘lgan  pul  mablag‘larini  aniqlashda  ifodalanadi.  Aylanma  mablag‘larning 
me’yoriyikuyidagi formula bilan xisoblanadi
:
 
x
d
k
m
t
ich
t
z
ich
m
ay
N
N
N
N
N
.
.
.
.
.
.
.
+
+
+
=
 
bu erda: 
     N
ich.z
  - ishlab chiqarish zaxiralari; 
     N
t.ich
 -  tugallanmagan ishlab chiqarish; 
     N
t.m
    - tayyor mahsulot; 
     N
k.d.x
. – kelgusi davr xarajatlari. 
 
Aylanma  mablag‘larni  me’yorlashtirish  va  ayniksa,  moddiy  resurslarni  sarflash 
me’yorlarini belgilashda kuyidagi tamoyillarga amal qilish lozim: 
" 
me’yorlarning progressivligi va dinamikligi; 
" 
me’yorning iqtisodiy va ishlab chiqarish-texnikaviy jixatdan asoslanganligi; 
" 
xomashyo,  material,  yoqilg‘i,  elektr  energiyasi  va  boshqa  resurslar  o‘lchamini 
to‘g‘ri tanlash; 
" 
chikish va yo‘qotishlarning oldini olish; 
" 
eskirgan  me’yorlarni  qayta  ko‘rib  chiqish  xamda  ularni  fan-texnika  taraqqiyoti 
yutuklariga mos xolga keltirish.