O‘zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati davlat korxonasi navoiy davlat konchilik instituti

2.4. Korxonaning tashkiliy tuzilishi va uning samaradorligi mezonlari 
Korxonaning tarkibi - bu yagona iqtisodiy ob’ektni qoldirib, ichki aloqalarning tarkibi 
va  nisbati:  ustaxonalar,  bo‘limlar,  bo‘limlar,  laboratoriyalar  va  boshqa  bo‘linmalar. 
Korxonaning umumiy, ishlab chiqarish va tashkiliy tuzilishini ajratib ko‘rsatish. 
Umumiy  tashkiliy tuzilish deganda  mehnat taqsimoti jarayonida ajratib qo‘yilgan bir-
biriga  bog‘langan  birliklar  tushuniladi.  Tashkiliy  tuzilma  korxonaning  tuzilishiga, 
boshqaruv  ob’ektlarining  ko‘lami  va  funksional  maqsadiga  mos  kelishi  kerak.  Bu 
menejment  sohasida  mehnat  taqsimoti  va  kooperatsiyasining  shaklini  ifodalaydi  va 
korxona  faoliyatiga  faol  ta’sir  ko‘rsatadi.  Tashkiliy  tuzilmani  tanlash  korxonaning 
maqsadlari va aniq ish sharoitlariga asoslanadi. 
Tashkiliy tuzilmalarni qurishning asosiy prinsiplari: 
1.
 
miqdoriy,  birliklar  vazifani  hal  qilish  uchun  zarur  bo‘lgan  eng  maqbul 
odamlardan,  shuningdek  ularni  to‘g‘ri  boshqarish  qobiliyatidan  tashkil  topgan  deb 
faraz qilsak; 
2.
 
vaqtincha, vaqt cheklangan muammoni hal qilish ehtiyojidan kelib chiqqan holda, 
shuningdek texnologik ehtiyoj (smenali yoki smenali ish); 
3.
 
texnologik,  ishlab  chiqarish  jarayoni  yoki  uning  nisbatan  mustaqil  qismlari 
birliklarni yaratishga asos bo‘lganda; 
4.
 
ijodiy  muammolarni  hal  qilish  uchun  tegishli  mutaxassisliklarga  ega  odamlarni 
birlashtirish zaruriyatiga asoslangan professional; 
5.
 
Boshqaruv tuzilmasining maqsad va strategiyaga muvofiqligi; 
6.
 
tuzilish va boshqaruv funksiyalarining birligi; 
7.
 
Boshqarish funksiyalarini markazlashtirish, ixtisoslashtirish va integratsiyalashuv 
boshqaruv tizimida oqilona uyg‘unlik; 
8.
 
menejmentning  tashkiliy  tuzilmasining  korxonaning  ishlab  chiqarish  tuzilmasi 
bilan o‘zaro bog‘liqligi; 
9.
 
ma’lumotlarni  to‘plash  va  qayta  ishlash  tizimining  boshqaruvning  tashkiliy 
tuzilmasiga muvofiqligi. 
Funksional 
prinsipdan 
foydalanish 
tashkilotning 
asosiy 
yo‘nalishlari  va 
yo‘nalishlarini  aks  ettiradigan  funksiyalarga  asoslanganligini  anglatadi.  Quyidagicha 
ajralib turadi 
boshqaruv funksiyalari guruhlari
: asosiy, sanoat, guruh va o‘ziga xos. 
Funksional tashkiliy tuzilma gorizontal mehnat taqsimotiga asoslanadi (2.4-rasm). 
 
 
Muvofiqlashtirish 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Корхона раҳбари
 
Функционал 
менежер 
(молия)
 
Функционал 
менежер 
(маркетинг)
 
Функционал 
менежер 
(мухандислик 
ишлари)
 
Функционал 
менежер (ишлаб 
чиқариш)
 
Ходим
 
Ходим
 
Ходим
 
Ходим
 
Ходим
 
Ходим
 
Ходим
 
Лойиҳа 
менежери
 
Ходим
 
Ходим
 
Ходим
 
Ходим
 

---

120